"Δεν υπάρχει πιο συναρπαστικό ταξίδι από εκείνο της γνωριμίας με τον εαυτό"

Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA - Vasiliki G. Venetis, Post MA

9.7.12

Χάνοντας Κάποιον Αγαπημένο…..


Ακούμε πολύ συχνά να λένε ότι ο θάνατος αποτελεί την εξέλιξη της ζωής. Τι ειρωνεία!...θα σκεφτούμε ιδιαίτερα αν τυχαίνει να αποχωριζόμαστε ανθρώπους που έχουν σημαδέψει την πορεία μας στον χρόνο.

Ο θάνατος ενός παιδιού δημιουργεί ένα ανυπόφορο αίσθημα αδικίας. Οι γονείς θρηνούν την απώλεια του μέλλοντος του παιδιού, τα ανεκπλήρωτα όνειρα του και το παράλογο της συμφοράς. Κατά κάποιο τρόπο, αισθάνονται υπεύθυνοι για την απώλεια νιώθοντας ότι χάνουν ένα σημαντικό μέρος του ίδιου του εαυτού τους.

Ο θάνατος ενός συζύγου, εκτός από το έντονο συναισθηματικό σοκ, προκαλεί γενικότερες ανακατατάξεις στην οικογένεια όπως η αποδιοργάνωση του συστήματος, η αλλαγή του τρόπου ζωής και η απώλεια του εισοδήματος. Στους ηλικιωμένους ανθρώπους, ο θάνατος συζύγου σημαίνει τον χαμό του συντρόφου με τον οποίο πέρασαν μια ολόκληρη ζωή ενώ, το αίσθημα της μοναξιάς που νιώθουν εντείνεται λόγω της απώλειας άλλων φίλων.

Ο θάνατος αγαπημένου προσώπου λόγω αυτοκτονίας ή ξαφνικού και βίαιου γεγονότος όπως είναι το ατύχημα αποτελεί μια από τις δυσκολότερες συναισθηματικά καταστάσεις. Τόσο το οικογενειακό περιβάλλον όσο και οι φίλοι αρνούνται να δεχτούν και να ξεπεράσουν το δράμα που τους συμβαίνει. Νιώθουν ένα τεράστιο βάρος ευθύνης, ενοχών, θυμού και ντροπής. Αισθάνονται συνυπεύθυνοι για το γεγονός εκφράζοντας επαναλαμβανόμενα οδυνηρά συναισθήματα με έντονο πάθος και λαχτάρα να συναντήσουν το πρόσωπο που έφυγε από τη ζωή. Ενώ εμφανίζουν έντονη ενασχόληση με καταστάσεις αλλά και σκέψεις που αφορούν το θάνατο προκαλώντας μεγάλη στεναχώρια και σωματική καταπόνηση στους εαυτούς τους.

Τα Στάδια του ΠένθουςΗ απώλεια ενισχύει τη φυσιολογική διαδικασία του πένθους. Ως πένθος ορίζουμε τις συναισθηματικές και σωματικές αντιδράσεις που εκδηλώνουμε ως απάντηση στο γεγονός της απώλειας. Περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα συναισθημάτων όπως λύπη, θυμό, απελπισία, ενοχές και φόβο. Πιο συγκεκριμένα, το πένθος εξελίσσεται στα ακόλουθα στάδια.

Άρνηση της πραγματικότητας. Είναι η πρώτη ψυχολογική αντίδραση στο γεγονός. Ένας μηχανισμός άμυνας που μας επιτρέπει να «κερδίσουμε» χρόνο ώστε να μειώσουμε την ένταση του πόνου.

Θυμός. Όταν η άρνηση της αλήθειας αρχίζει να υποχωρεί, ο συναισθηματικός πόνος εμφανίζεται για να ενισχύσει το θυμό μας προς τον θανόντα. Δικαιολογημένα το στάδιο του θυμού έχει χαρακτηριστεί ως εγωιστικό αφού αναρωτιόμαστε γιατί η συμφορά συνέβη σε εμάς χωρίς να εκτιμούμε τις αντικειμενικές επιπτώσεις του γεγονότος.

Ενοχές & Διαπραγμάτευση. Κατά τη διάρκεια του σταδίου, αναρωτιόμαστε τι θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει ώστε να αποτρέψουμε τον θάνατο του αγαπημένου. Συνήθως εντοπίζουμε πολλά λάθη τα οποία μας οδηγούν σε αφόρητες τύψεις.

Κατάθλιψη. Στη διαδικασία του πένθους αναπτύσσονται δύο τύποι κατάθλιψης. Η «επιφανειακή-φυσιολογική» η οποία αφορά τις πρακτικές συνέπειες του πένθος και εκδηλώνεται με τα εξής φυσιολογικά συμπτώματα: αρνητική διάθεση, αίσθημα θλίψης, ανορεξία, κρίσεις κλάματος, νευρικότητα, μειωμένη ικανότητα νοητικής συγκέντρωσης και αίσθηση ότι ο νεκρός είναι ακόμη κατά κάποιο τρόπο εν ζωή. Όσο περισσότερο παραμένουν τα παραπάνω συμπτώματα τόσες πιθανότητες υπάρχουν να ενισχυθεί η εκδήλωση της «βαθύτερης-κλινικής» κατάθλιψης με βασικά χαρακτηριστικά την έλλειψη ενδιαφέροντος, την απώλεια της ευχαρίστησης και την μείωση της λειτουργικότητας του ατόμου.

Αποδοχή. Μετά την καταθλιπτική φάση και ενώ τα συμπτώματα υποχωρούν, αρχίζουμε να αποδεχόμαστε το γεγονός της απώλειας επιστρέφοντας σταδιακά στη καθημερινότητα μας.

Η ομαλή διαδικασία των σταδίων του πένθους συνήθως απαιτεί δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί. Παρ όλα αυτά, παρατηρείται ότι δεν υπάρχει πάντοτε η διαδοχική αυτή ακολουθία αλλά, ως ένα βαθμό κάποια από τα χαρακτηριστικά των σταδίων.

Οι Επιπλοκές του πένθους
Οι επιπλοκές του πένθους παρουσιάζονται όταν θρηνούμε εξαιτίας απρόσμενου θανάτου ή όταν υπάρχουν συναισθηματικές «εκκρεμότητες» με το άτομο που έχει πεθάνει. Οι συνηθέστερες επιπλοκές είναι η παρατεταμένη περίοδος της θλίψης, η άρνηση αποδοχής της απώλειας, οι επίμονες ιδέες για το θάνατο του αγαπημένου προσώπου, η κατάθλιψη, τα ψυχοκινητικά προβλήματα και το σύνδρομο μετατραυματικού στρες.
Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι αναγκαία η ψυχολογική υποστήριξη από ειδικούς με εμπειρία στα θέματα φυσικής απώλειας.

Η αντιμετώπιση του πένθους ψυχοθεραπευτικά
Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία βοηθά τον πενθούντα να προσαρμοστεί στην καθημερινή ζωή στοχεύοντας στην αύξηση των ευχάριστων και των κοινωνικών δραστηριοτήτων και ενισχύοντας τις δεξιότητες του θεραπευόμενου ώστε να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά τα δύσκολα γεγονότα.
Άρα σταδιακά, ο θεραπευόμενος αναθεωρεί τον αρνητικό τρόπο σκέψης αξιολογώντας αντικειμενικά την πραγματικότητα, ενώ βελτιώνει τη διάθεση του και γίνεται περισσότερο λειτουργικός στην καθημερινότητα του.

Αναμφισβήτητα, ο θάνατος αγαπημένων προσώπων είναι μια ιδιαίτερα τραυματική εμπειρία. Και είναι απολύτως φυσιολογικό, εκείνες τις δύσκολες στιγμές, οποιαδήποτε ελπιδοφόρα ή παρηγορητική κουβέντα και αν ακούγεται να μην είναι ικανή να ανακουφίσει την οδύνη που νιώθουμε.

Καθώς όμως ο καιρός περνά, η ένταση του θρήνου μειώνεται δίνοντας χώρο στις γλυκές αναμνήσεις των ανεπανάληπτων στιγμών που ζήσαμε με εκείνους. Και ίσως αυτές οι αναμνήσεις να είναι οι μόνες που μπορούν να ανακουφίσουν τον πόνο μας βοηθώντας να προχωρήσουμε και νιώθοντας βαθιά ευγνωμοσύνη για όλα όσα απλόχερα εκείνοι πρόσφεραν σε εμάς όταν βρίσκονταν εν ζωή!

Βασιλική Βενέτη, Post MA
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Επιστημονική Υπεύθυνη του ΔΔΕΕΨΥ 

7 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

γεια σας!σας γραφω γιατι δεν ξερω πως να βγω απο το αδιεξοδο που ζω!ειμαι 21ετων.πριν δυο χρονια εχασα τον πατερα μου,με τον οποιο ειχα πολυ καλες σχεσεις.ηταν πολυ συμαντικος στη ζωη μου και τον εχασα ξαφνικα.πριν κλεισει δυο χρονια ο πατερας μου εχασα το αγορι μου απο τροχαιο.η σχεση μας ηταν υποδειγματικη.ηταν ο πρωτος μου ερωτας κ η σχεση μας ηταν αρκετα σοβαρη.προσπαθω καθημερινα να πατισω στα ποδια μου,ομως μου ειναι πολυ δυσκολο.η απουσια κ η σκεψη οτι δεν θα τον ξαναδω με τρελαινει.

Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA - Vasiliki G. Venetis, Post MA είπε...

Είναι αλήθεια ότι οι απώλειες διαταράσουν σημαντικά την ψυχική μας ισορροπία. Όμως αν το καλοσκεφτούμε..... ο θάνατος αποτελεί την εξέλιξη της ζωής αφού, όπως και να έχει όλοι εκεί θα καταλήξουμε. Βέβαια όταν οι απώλειες είναι ξαφνικές και συμβαίνουν σε χρονικά σημεία στα οποία κάθε άλλο παρά τον θάνατο περιμένουμε να συναντήσουμε πονούν πολύ περισσότερο΄ιδιαίτερα αν χάνουμε ανθρώπους που είναι σημαντικοί.
Τότε χρειάζεται να ακούσουμε τον εαυτό μας και να δώσουμε χρόνο σε εμάς ώστε να αναρώσουμε ψυχικά και χωρίς να ασκήσουμε πίεση να επιτρέψουμε στον χρόνο που περνά να επουλώσει τις πληγές της απώλειας δίνοντας σε εμάς την ευκαιρία να στηριχτούμε και πάλι στα πόδια μας.

Ανώνυμος είπε...

σας ευχαριστω που μου απαντησατε...ειμαι αρκετα δυναμικη σαν χαρακτηρας και ευτυχως εχω πολυ καλους ανθρωπους διπλα μου να με στηριζουν...θα τα καταφερω...το πιο σημαντικο οπως ειπατε ειναι πως ολοι εκει θα καταληξουμε...πρεπει να συμφιλιωθουμε με τον θανατο καθως ειναι κατι που συμβαινει καθημερινα πλεον...το μονο που ευχομαι ειναι να εναι καλα εκει που ειναι...και ισως καποια μερα να συναντηθουμε ξανα σε εναν αλλο κοσμο..μια αλλη ζωη..να ειστε καλα..

Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA - Vasiliki G. Venetis, Post MA είπε...

Αγαπητή φίλη,
είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε την υποστήριξη που δεχόμαστε από τους ανθρώπους που έχουμε δίπλα μας. Εξίσου, σημαντικό..... και περισσότερο κατά την άποψη μου.... είναι να παραμένουμε με τους "ζωντανούς" όταν βιώνουμε καταστάσεις φυσικής απώλειας, έχοντας βέβαια στην καρδιά και στο μυαλό μας, την γλυκιά ανάμνηση αυτών που πλέον δεν είναι μαζί μας!
Αισθάνομαι ότι τελικά θα καταφέρεις να βρεις τον δρόμο σου και να προχωρήσεις σε οποιαδήποτε εμπειρία ξεδιπλώνεται μπροστά σου!

Ανώνυμος είπε...

κ. Βενέτη.
Η σύζυγός μου πριν από 2 χρόνια, διέγνωσε στο σώμα της καλοήθη όγκο. Έως σήμερα ¨έχασε¨ 2 αγαπημένα της πρόσωπα. Συνέπεια όλων αυτών είναι, να διακατέχεται από συναισθήματα άρνησης και επιθετικότητας σε εμένα περισσότερο, αποφεύγει συστηματικά την συζήτηση μαζί μου, νιώθει ότι την πιέζω, ενώ με αγαπά και την αγαπώ. Χρειάζεται βοήθεια; αλλά επίσης αρνείται να την ζητήσει, έστω από έναν σύμβουλο σχέσεων-γάμου. Τι μπορώ να κάνω για να ανταπεξέλθω σε όλο αυτό εγώ, και τι για να βοηθήσω την ίδια και τον γάμο μας (έχουμε 2 παιδιά);
Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων.

Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA - Vasiliki G. Venetis, Post MA είπε...

Αγαπητέ Κύριε,

νομίζω ότι εν μέρει οι αρνητικές αντιδράσεις που παρατηρείται στην σύζυγο σας μπορούν να δικαιολογηθούν αν λάβουμε υπόψη ότι όσα εχουν συμβεί το τελευταίο διάστημα στην ζωή της δεν είναι λίγα. Τόσο οι φυσικές απώλειες μα περισσότερο η διάγνωση της ασθένειας μπορούν να αποτελέσουν σημαντικούς παράγοντες κλονισμού της διάθεσης αλλά και της πραγματικότητας της.

Από την άλλη πλευρά, αν και δύσκολο, θα λέγαμε ότι είναι θετικό το γεγονός πως εκφράζει όσα την απασχολούν σε εσάς. Συνήθως, εκδηλώνουμε τα αρνητικά μας συναισθήματα με έντονο τρόπο σε περιβάλλοντα που αισθανόμαστε ασφαλής.

Χρειάζεται επιμονή και προσπάθεια από την πλευρά σας. Σίγουρα θα την βοηθήσει να αναζητήσει βοήθεια από κάποιον ειδικό αρκεί να το θέλει η ίδια. Το ίδιο σημαντική είναι και η δική σας υποστήριξη ώστε να διαχειριστείται όσα συμβαίνουν.

Δώστε χρόνο τόσο σε εκείνη όσο και στον εαυτό σας για να συνειδητοποιήσετε τις σημαντικές αλλαγές που έχουν επέλθει στην ζώη σας.

Εύχομαι ολόψυχα να πάνε όλα καλά στον αγώνα σας

Ανώνυμος είπε...

Καλησπέρα,

Είμαι 32 ετών και πριν από 45 ημέρες έχασα τον πατέρα μετά από από περίπου 7 μήνες παραμονή στο νοσοκομείο, τους 6 από αυτούς στην εντατική μονάδα.Είχε διάυγεια και επικοινωνία περίπου μέχρι το τέλος. Έσβησε μπροστά μου, απλά σταμάτησε το monitor να δείχνει παλμούς!Μπορώ να πω ότι ήμουν ψύχραιμη και δυνατή όλο αυτό το διάστημα!Με τον ύπνο είχα ένα θέμα το οποίο τώρα το έχω ξεπεράσει!Αυτό που με προβληματίζει είναι ότι τις τελευταίες μέρες νιώθω ένα ανεξήγητο στρες και εκνευρισμό που μου προκαλεί έντονους πόνους στο στήθος!Αυτό είναι το λεγόμενο μετατραυματικό στρες που μπορεί κάποιος άνθρωπος να βιώσει μετά από μια τέτοια απώλεια;;Καθόλη την παραμονή του στο νοσοκομείο πότε δεν κλαίγαμε μπροστά του, πάντα του χαμογελάγαμε και προσπαθούσαμε να τον ανεβάσουμε ψυχολογικά.Τουλάχιστον εγώ και ο αδερφός μου, η μητέρα μου δεν τα κατάφερνε πάντα!Και επειδή από πολλούς ακούω ότι ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός το οποίο μπορεί και να ισχύει,στην δικιά μου περίπτωση κάθε μέρα που περνάει είναι και πιο δύσκολο να αποδεχτώ την απουσία του!
Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων, καλή δύναμη σε όλους!!!