"Δεν υπάρχει πιο συναρπαστικό ταξίδι από εκείνο της γνωριμίας με τον εαυτό"

Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA - Vasiliki G. Venetis, Post MA

14.11.11

Οι Διαταραχές της Προσωπικότητας

Οι διαταραχές προσωπικότητας αφορούν το σύνολο εκείνων των εσωτερικών χαρακτηριστικών του ατόμου που αποκλίνουν σημαντικά από τη μέση φυσιολογική συμπεριφορά που έχει οριστεί από τον εκάστοτε πολιτισμό. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από κάποια διαταραχή της προσωπικότητας εμφανίζουν δυσλειτουργικότητα τουλάχιστον σε δύο από τους τομείς της σκέψης, του συναισθήματος, των παρορμήσεων και των διαπροσωπικών σχέσεων ενώ, πιστεύουν ότι δεν πάσχουν από κάποια ψυχική ασθένεια. Οι διαταραχές της προσωπικότητας είναι αποτέλεσμα τραυματικών εμπειριών, κληρονομικότητας, ατυχημάτων και προτύπων που υιοθετήθηκαν κυρίως στην περίοδο της εφηβείας. Σχεδόν πάντα συναντάτε συνοσυρότητα με άλλη ψυχική διαταραχή όπως είναι το άγχος, η κατάθλιψη, η εξάρτηση από ουσίες.


Σύμφωνα με το DSM-IV-TR, οι διαταραχές της προσωπικότητας διαχωρίζονται σε τρεις βασικές ομάδες.
Πιο συγκεκριμένα, στην ομάδα Α θα συναντήσουμε τους εκκεντρικούς ανθρώπους ή σύμφωνα με την ψυχιατρική ορολογία την παρανοειδή, την σχιζοειδή και την σχιζότυπη διαταραχή της προσωπικότητας

Στην παρανοειδή διαταραχή της προσωπικότητας, οι άνθρωποι διακρίνονται από έλλειψη εμπιστοσύνης και καχυποψία ενώ, πολύ συχνά ανακαλύπτουν κακοπροαίρετα κίνητρα στις κινήσεις των άλλων ανθρώπων.

Στην σχιζοειδή διαταραχή της προσωπικότητας, τα άτομα αποφεύγουν τις κοινωνικές επαφές και δυσκολεύονται στην συναισθηματική έκφραση τους.

Στη σχιζοτυπική διαταραχή της προσωπικότητας, οι πάσχοντες υιοθετούν εκκεντρική συμπεριφορά, εκφράζουν δυσφορία στις συναισθηματικές σχέσεις και προχωρούν σε γνωστικές διαστρεβλώσεις που αφορούν την εξωτερική πραγματικότητα.


Στην ομάδα Β περιλαμβάνονται οι δραματικές και αντικοινωνικές συμπεριφορές ή διαφορετικά η οριακή-μεταιχμιακή, η ιστριονική, η ναρκισσιστική και η αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας.
Πιο αναλυτικά στην οριακή-μεταχμιακή διαταραχή της προσωπικότητας, υπάρχουν έντονα χαρακτηριστικά παρορμητικότητας και αστάθειας τόσο στην εξέλιξη των διαπροσωπικών σχέσεων και στην έκφραση του συναισθήματος όσο και στην εικόνα του εαυτού.

Στην ιστριονική διαταραχή της προσωπικότητας, οι άνθρωποι διακρίνονται από υπερβολική και πολλές φορές μη ισορροπημένη έκφραση του συναισθήματος ενώ, σχεδόν πάντα αναζητούν την προσοχή των άλλων επιστρατεύοντας την εξωτερική τους εμφάνιση με κύριο στόχο την ερωτική αποπλάνηση.

Στην ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας, επικρατεί υπερβολικά θετική εικόνα για τον εαυτό, λατρεία του εγώ, υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων, ανάγκη για προσοχή και θαυμασμό από το περιβάλλον και απουσία συναισθηματικής έκφρασης.

Στην αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας, οι νοσούντες προχωρούν σε επικίνδυνες και προκλητικές συμπεριφορές οι οποίες αποσκοπούν στην συνειδητή πρόκληση βλάβης προς τρίτους με έντονα τα στοιχεία του φθόνου, της κακίας και της ζήλιας


Τέλος στην ομάδα Γ γίνεται λόγος για την αποφευκτική, την εξαρτηρική, την ιδεοψυχαναγκαστική και την μη καθορισμένη αλλιώς διαταραχή της προσωπικότητας ή πιο απλά για τους ιδιαιτέρως φοβισμένους ανθρώπους με αγχώδη συναισθήματα
Αναλυτικά, στην αποφευκτική διαταραχή προσωπικότητας σημειώνεται η αποφυγή των κοινωνικών καταστάσεων που πολύ συχνά οδηγεί σε απομόνωση και η αδυναμία διαχείρισης της κρητικής των άλλων με αποτέλεσμα την εμφάνιση αισθημάτων ανεπάρκειας και αναξιότητας.

Στην εξαρτητική διαταραχή προσωπικότητας, οι άνθρωποι συνηθίζουν να προσκολλώνται και να υποτάσσονται στους άλλους για να αποβούν λειτουργικοί στην καθημερινότητα τους.

Στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας, διακρίνεται η ανάγκη για συνεχόμενο έλεγχο του εαυτού ή των καταστάσεων, η τελειοθηρία, η τάξη, η επιμέλεια και οι επαναλαμβανόμενες σκέψεις που συνήθως απαντώνται από συγκεκριμένες στερεότυπες συμπεριφορές

Τέλος, στη μη καθοριζόμενη αλλιώς διαταραχή της προσωπικότητας, η κλινική εικόνα δεν μπορεί να σκιαγραφηθεί από τα συμπτώματα διάγνωσης των αναφερθέντων διαταραχών προσωπικότητας ή παρατηρείται ένα σύνολο συμπτωμάτων τα οποία όμως δεν είναι αρκετά για να οδηγήσουν σε διάγνωση.


Η Θεραπεία των Διαταραχών Προσωπικότητας
Η θεραπεία των διαταραχών της προσωπικότητας είναι αρκετά δύσκολη και μεγάλη σε διάρκεια, τουλάχιστον δύο χρόνια, γιατί τα συμπτώματα των διαταραχών αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου.
Το πρώτο λοιπόν μέλημα του θεραπευτή είναι να δώσει αρκετό χρόνο στον θεραπευόμενο για να νιώσει ασφαλής ώστε να τον εμπιστευτεί. Ο θεραπευτής στηριζόμενος στη θεωρία σχημάτων του Young, δεν εστιάζει μόνο στο εδώ και τώρα αλλά σκαλίζει το παρελθόν του θεραπευόμενου στοχεύοντας στον εντοπισμό των εμπειριών που οδήγησαν στην διαμόρφωση των γνωσιακών σχημάτων και στην τροποποίηση αυτών. Παράλληλα, ο θεραπευτής εφαρμόζοντας τις κατάλληλες συμπεριφορικές τεχνικές θα εκπαιδεύσει τον θεραπευόμενο στον έλεγχο των παρορμήσεων, στη διαχείριση των συναισθημάτων και στην ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων.


Το "Διεπιστημονικό Δίκτυο Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας" παρέχει  "Πρόγραμμα Εξειδίκευσης στην Θεραπεία των Διαταραχών της Προσωπικότητας".

Πατώντας τον ακόλουθο σύνδεσμο, μπορείτε να δείτε το βίντεο του Προγράμματος Εξειδίκευσης όπως παρουσιάστηκε στην εκδήλωση του ΔΔΕΕΨΥ στις 28 Σεπτεμβρίου 2012 στο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων.



Από τον Ιανουάριο του 2013, τόσο το ΔΔΕΕΨΥ όσο και τα Προγράμματα Κατάρτισης που προσφέρει στην Επιστημονική Κοινότητα της Ψυχικής Υγείας, έχουν αναδιαμορφωθεί ακολουθώντας την αναθεωρημένη έκδοση του DSM-5.

Περισσότερες πληροφορίες για το Πρόγραμμα Εξειδίκευσης στη Θεραπεία των Διαταραχών της Προσωπικότητας σύμφωνα με το DSM-5 μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του ΔΔΕΕΨΥ. 




Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Επιστημονική Υπεύθυνη ΔΔΕΕΨΥ-Ελλάδα
Υπεύθυνη Διεύθυνσης Veneti Counseling, Psychotherapeutic and Training Services Ltd-Κύπρος

8 σχόλια:

Mairaki είπε...

κα. Βενέτη...καλησπέρα
άκουσα μια ιστορία για ένα πολύ κοντινό μου πρόσωπο όπου τον τελευταίο καιρό παρουσιάζει πολλά απο τα συμπτώματα των διαφόρων παραπάνω διαταραχών...τα κυριότερα γνωρίσματα του είναι
- ιδιαίτερα κλειστός (άντρας), δεν μιλά ποτέ για τα προβλήματα του, ακόμη και στην γυναίκα του
- έλλειψη επιθυμίας για σεξ (μηνας)
- επιθετική συμπεριφορά (λεκτική) στην σύζυγο του
-αντικοινωνικότητα
-ασυνάρτητες σκέψεις για ασήμαντα θέματα όπως το φαγητό...π.χ. αν έχεις φάει το μεσημέρι κρέας, δεν κάνει να ξαναφάς το βράδυ
και με ασήμαντο σχόλιο (της συζύγου του)...άρχισε να πετά τραπέζια και αντικείμενα...(τελευταίο γεγονός)
Να σημειώσω πως σχετικά πρόσφατα έχει γίνει πατέρας, το μικρό είναι 1,5χρονών και τις προάλλες έλεγε πως ο μικρός δεν σέβεται...(γενικά)....ευτυχώς δεν υπάρχει κακοποίηση σωματική...
Ανησυχώ για την ψυχική του υγεία, αλλά και για το κατά πόσον μπορεί να τον βοηθήσει η γυναίκα του.
Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων.

Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA - Vasiliki G. Venetis, Post MA είπε...

Μαιράκι καλησπέρα, είναι γεγονός ότι οι σημαντικές αλλαγές στην ζωή μας επηρεάζουν αισθητά την ψυχολογική μας κατάσταση σε σημείο που ίσως υιοθετούμε σμπεριφορές και εκδηλώνουμε αντιδράσεις οι οποίες μέχρι τότε μπορεί να μην ήταν παρατηρήσιμες. Και όλα αυτά στην προσπάθεια μας να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα. Αν λοιπόν παρατηρήσουμε ή οι άνθρωποι που είναι κοντά μας σημειώσουν κάποιες αλλαγές που εμποδίζουν την λειτουργικότητα μας, είναι ωφέλιμο να αναζητήσουμε βοήθεια σε κάποιον ειδικό. Βέβαια σημαντικό ρόλο παίζει η υποστήριξη που θα λάβουμε από το περιβάλλον μας πχ οικογενειακό, φιλικό, επαγγελματικό ώστε να επιστρέψουμε σε ικανοποιητικά επίπεδα ψυχικής ισορροπίας. Εύχομαι άμεσα να τακτοποιηθεί το θέμα που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος σας

Ανώνυμος είπε...

ΓΕΙΑ ΣΑΣ, ΕΧΩ ΠΑΨΕΙ ΝΑ ΕΚΜΥΣΤΗΡΕΥΟΜΑΙ ΣΤΟΥΣ ΣΤΕΝΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΜΟΥ, ΔΕΝ ΒΡΙΣΚΩ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΣΗ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, ΔΥΣΚΟΛΑ ΠΕΡΝΑΩ ΚΑΛΑ ΣΕ ΠΑΡΕΕΣ ΜΕ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΩ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ, ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΙ ΠΟΛΥ ΑΣΧΗΜΑ ΜΕ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙ ΜΕΓΑΛΩΝΩ ΚΑΙ ΠΛΗΓΩΝΟΜΑΙ ΟΤΑΝ ΥΠΑΡΞΕΙ ΚΑΠΟΙΟ ΣΧΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΜΟΥ (41), ΕΧΩ 20 ΧΡΟΝΙΑ ΣΧΕΣΗ ΚΑΙ ΓΑΜΟ Ο ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΟΝΤΑ ΜΟΥ, ΜΟΥ ΕΧΕΙ ΜΠΕΙ Η ΙΔΕΑ ΕΝΤΟΝΑ ΟΤΙ ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΘΑ ΔΕΛΕΑΣΟΥΝ ΤΟΝ ΣΥΝΤΡΟΦΟ ΜΟΥ ΚΑΙ ΘΑ ΜΕ ΑΠΑΤΗΣΕΙ ΜΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΠΟΛΛΕΣ ΣΚΗΝΕΣ ΖΗΛΟΤΥΠΙΑΣ, ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΖΗΛΙΑΣ ΚΡΑΤΑΕΙ ΤΩΡΑ 1 1/2 ΧΡΟΝΟ ΚΑΙ ΠΑΡΟΛΟ ΠΟΥ ΜΕΤΑ ΝΤΡΕΠΟΜΑΙ ΓΙΑΤΙ ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΟΜΑΙ ΟΤΙ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΛΟΓΙΖΩ ΕΙΝΑΙ ΑΝΥΠΟΣΤΑΤΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΤΟ ΞΕΠΕΡΑΣΩ, ΙΔΙΩΣ ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΣΥΝΤΡΟΦΟ ΜΟΥ ΝΑ ΠΕΡΙΠΟΙΕΙΤΑΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ. ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΙ ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ ΝΟΣΗΡΑ. ΔΙΑΚΡΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΑ ΜΟΡΦΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ Η ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΩ ΝΑ ΤΟ ΠΑΛΕΥΩ ΜΟΝΗ ΜΟΥ?

Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA - Vasiliki G. Venetis, Post MA είπε...

Καλησπέρα,
καθώς μεγαλώνουμε παρατηρούμε διαφορετικά τον εαυτό μας ιδιαίτερα αν συνειδητοποιήσουμε ότι συμβαίνόυν φυσικές αλλαγές στο σώμα μας. Είναι όμως αλήθεια ότι η φυσιολογική εξέλιξη της ζωής περιλαμβάνει αυτές τις αλλαγές ως μέρος ώρίμανσης του οργανισμού μας. Το θέμα είναι πως εμείς αξιολογούμε όλα όσα συμβαίνουν, δηλαδή αν τυχαίνει να αποδεχόμαστε και να συμβαδιζουμε ή αν αντιστεκόμαστε στις εξελίξεις δημιουργώντας αρνητικά συναισθήματα στον ψυχισμό μας. Πολλές φορές είναι αρκετό να στηριχτούμε στις δυνάμεις μας για να διαχειριστούμε εκείνα που μας προβληματίζουν αλλές φορές όμως είναι απαραίτητη η υποστήριξη από εναν ειδικό. Στην πραγματικότητα η απόφαση είναι δική σας. Αν λοιπόν θεωρείται ότι είναι ωφέλιμο να μιλήσετε σε κάποιον τότε αναζητήστε βοήθεια σε κάποιο ψυχοθεραπευτικό πλάισιο. Από την πλευρά μου θα πω ότι αξίζει τον κόπο κάποια στιγμή όλοι οι άνθρωποι να περάσουμε από μια προσπάθεια προσωπικής ανάπτυξης ακόμα και αν δεν νοσούμε από κάποια ψυχική ασθένεια. Και μόνο το γεγόνος ότι θα γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας είναι χρήσιμο ώστε να πορευθούμε σε μια ποιοτικότερη ζωή.
Εύχομαι να πάνε όλα καλά στην προσπάθεια σας

Ανώνυμος είπε...

Γειά σας. Αναγνωρίζω έντονα τον ευαυτό μου στην ιστριονική διαταραχή της προσωπικότητας. Θα ήθελα να γνωρίζω τα αίτια: είναι γενετικά? οχι?
Ευχαριστώ πολυ!

Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA - Vasiliki G. Venetis, Post MA είπε...

Καλησπέρα,

ευχαριστώ πολύ που επικοινωνήσατε. Αν λάβουμε υπόψη τα ευρήματα των ερευνών θα λέγαμε ότι κάθε αντίδραση μας, ψυχική ή σωματική, ενισχύεται κυρίως από γενετικούς παράγοντες. Υπό αυτή την άποψη, είναι σαφές ότι ακόμα και οι ψυχικές εκφράσεις είναι αποτέλεσμα γενετικής προδιάθεσης η οποία καταλήγει στην εκδήλωση των συμπτωμάτων αφού μας επηρεάσει το κατάλληλο εκλυτικό γεγονός.

Ας μην παραμένουμε όμως σε ότι παρατηρούμε να εκδηλώνεται από εμάς. Κατά την άποψη μου, ο στόχος της ανθρώπινης εξέλιξης έγκειται πρώτα στην παρατήρηση του εαυτού και στην συνέχεια, στην αναδιαμόρφωση των στοιχείων που επιθυμούμε να αλλάξουμε. Ίσως μέσα από αυτήν την διαδικασία να αγαπήσουμε ολοκληρωτικά τον εαυτό μας.

Ανώνυμος είπε...

Γεια σας,

Αναγνωρίζω στον πατέρα μου πολλά από τα συμπτώματα της παρανοειδούς διαταραχής προσωπικότητας. Εντοπίζω την παράλογη καχυποψία του για όλους και για όλα. Σταμάτησε το επάγγελμά του γιατί πίστευε ότι υπάρχει κύκλωμα που δρούσε εις βάρος του, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή να μην εργάζεται καθόλου. Όμως, όλα όσα πίστευε για το ζήτημα αυτό δεν επαληθεύτηκαν ποτέ. Στο παρελθόν, κατηγόρησε άδικα τη μητέρα μου για απιστία. Θεωρεί ότι είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται καταστάσεις που κινούνται εις βάρος του, χωρίς να υπολογίζει τις γνώμες των υπολοίπων γύρω του που θεωρεί ανίκανους να κατανοήσουν ό,τι ο ίδιος ανακαλύπτει κάθε φορά. Πρόσφατα, στράφηκε ενάντια στην ίδια του την οικογένεια. Υποστηρίζει ότι εγώ και η μητέρα μου σε συνεργασία τον υποτιμούμε, θέλουμε να τον έχουμε στο περιθώριο και να τον βγάλουμε "τρελό". Αρχικά απέφευγε τη μητέρα μου, τώρα και εμένα την ίδια, αφού θεωρεί ότι η μητέρα μου με κατευθύνει. Τίποτα από όλα αυτά δεν ισχύει. Έχει αρχίσει να απομονώνεται και δεν ξέρουμε πως να βοηθήσουμε, αφού κάθε προσπάθεια για βοήθεια, κάθε τηλεφώνημα προς αυτόν, ερμηνεύεται από τον ίδιο κακοπροαίρετα. Υπάρχει κάποιο είδος προσέγγισης που προτείνετε; Τι μπορούμε να κάνουμε για να τον βοηθήσουμε;

Ανώνυμος είπε...

Καλησπέρα σας. Διαβάζοντας τα συμπτώματα της παρανοϊκής διαταραχης προσωπικότητας είναι σαν να καθρεφτίζεται ο θείος μου. Είναι ένας άνθρωπος που ότι κουβέντα και να του κάνεις θα πάρει αυτο που αυτός θέλει και θα το μετατρέψει σε απειλή προς το άτομο του. Τα τελευτεα περίπου 12 χρόνια που έχει παθαίνει ο πατέρας του ( να πω ότι πάντα τσακωνόταν μαζί του όσο ζούσε, αλλα και με όλους στην οικογένεια, χωρίς προφανείς λόγους) έχει βάλει "στόχο" τη μητέρα του και γιαγιά μου και τσακώνετε μαζί της χωρίς πραγματικούς λόγους. Την διώχνει απο το δωμάτιο της, δεν την αφήνει να πάει να μείνει με τους γονείς μου, παλιότερα είχε χειροδικήσει στον πατέρα μου και παντού βλέπει εχθρούς και ότι τον κακολογούμε παντού. Έχουμε υποψίες ότι την έχει χτυπήσει παλιότερα και γενικά της κάνει ψυχολογικό πολεμο. Είναι μια γυναίκα 79-80 χρονών και με αρκετά προβλήματα υγείας και σχεδόν κατάκοιτη και δεν μπορεί να αντέξει αλλο τέτοια πίεση.... Θα ειθελα να μαθω τρόπους που θα μπορούσαμε σαν οικογένεια να το αντιμετωπισουμε γιατι όταν ρωτήσαμε γιατρό μας φόβισε ότι αν τον καταγγείλουμε θα κάνουμε τα πράγματα χειρότερα και για μας και για τη γιαγιά, ότι ίσος να τον βάλουν σε κάποιο ψυχιατρείο για ένα διάστημα με φάρμακα και όταν βγει δεν θα ακουλουθηση την θεραπεία και μπορεί να μας βλάψει ακομα και σωματικά.
Παρακαλώ σε μια απάντηση για το τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να βοηθήσουμε την γιαγιά χωρίς να τα κάνουμε χειρότερα. Ή ακομα και να τον καταλάβουμε να μπορέσουμε να κάνουμε τα πράγματα για όλους πιο εύκολα και πως να τον αντιμετωπίσουμε.
Με αγονία για απάντηση σας. Crimi.