Άγιος Βασίλης, η αριστοκρατική φιγούρα του
συμπαθέστατου κοκκινοφορεμένου ασπρομάλλη γεράκου που για να μετουσιωθεί
απαιτούσε πολλές θυσίες και ακόμα περισσότερες στερήσεις της ανέμελης παιδικής
ζωής. Μια πειθαρχημένη συμπεριφορά που χτιζόταν με πολλές καλές πράξεις ήταν το
διαβατήριο για ένα ταξίδι γεμάτο φαντασία, εκεί που το παιχνίδι έχει
πρωταγωνιστικό ρόλο πλαισιωμένο από τα λάβαρα της πειθαρχίας, τα ανταλλάγματα
που έρχονταν να εξισορροπήσουν τη δυσφορία του πειθαρχημένου μόχθου. Καθώς, η απάντηση που χρειαζόταν να δοθεί στο
ερώτημα «εσύ πόσο καλό παιδί ήσουν φέτος;» όφειλε να είναι εντυπωσιακά
καταφατική όση και η αξία του δώρου-ανταλλάγματος που έβρισκε την θέση του κάτω
από το στολισμένο δέντρο!
Πόσες πεποιθήσεις σχετικά με τον εαυτό έρχονται να
διαμορφωθούν σε αυτό το αθώο παιχνίδι της παράδοσης και, πόσες πιέσεις
ασκούνται μπροστά στον κεκαλυμμένο ψυχολογικό εκβιασμό της ταμπέλας του καλού
παιδιού! Πόση απογοήτευση γεννιέται στα παιδιά από την διαστρεβλωμένη εκτίμηση
της ελάχιστα αποδεκτής συμπεριφοράς μπροστά στην μειωμένη αξία του
ανταλλάγματος λόγω της αντικειμενικής δυσκολίας των τροφών να καλύψουν τα
αιτήματα των μικρών αγωνιστών αλλά και, από την ματαίωση που νιώθουν όταν πλέον
αντιλαμβάνονται ότι αυτός ο συμπαθητικός γεράκος με την άσπρη γενειάδα δεν είναι
τίποτε περισσότερο από έναν ρόλο που πρωταγωνιστεί
φαντασμαγορικά σε μια
καλοστημένη παγίδα!
Τελικά ωφελεί να ενισχύουμε την καλή συμπεριφορά στα
παιδιά με ερεθίσματα που αποδεικνύονται φανταστικά; Να επιτρέπουμε να
διαμορφώνουν την εικόνα του εαυτού στηριζόμενα στην κάλυψη των στόχων που
πιθανόν εξυπηρετούν προσωρινές ανάγκες του περιβάλλοντος ώστε να πάρουν το δώρο
που λαχταρούν;
Η απάντηση οφείλει να είναι αρνητική αν και χρειάζεται
να αναγνωρίσουμε ότι η φαντασιακή διεργασία είναι μια απαραίτητη διαδικασία η
οποία συμβάλει σημαντικά στην ψυχική ανάπτυξη των παιδιών. Θα λέγαμε λοιπόν ότι
τα παιδιά έχουν ανάγκη να ζουν το παραμύθι του ευγενικού γεράκου που ταξιδεύει
από την μια άκρη της γης στην άλλη μέσα σε μία νύχτα για να μοιράσει τα δώρα
του γλιστρώντας με το σάκο του γεμάτο στην καμινάδα σημαίνοντας την αλλαγή του
χρόνου αλλά, ταυτόχρονα είναι απαραίτητο να τονίσουμε ότι σε καμία περίπτωση
δεν βοηθά τα παιδιά να ταυτίζουν τις έννοιες της αξίας του εαυτού,
αυτοπεποίθησης, αυτοεκτίμησης βάζοντας τις ταμπέλες του καλού και του κακού
παιδιού εξαρτόμενα από τα δώρα που πρόκειται να λάβουν.
Υπό αυτή την θεώρηση, είναι ωφέλιμο τα παιδιά να
προετοιμαστούν για τον ερχομό του Άγιου-Βασίλη περιμένοντας το δώρο τους το
οποίο θα λάβουν στις γιορτές των Χριστουγέννων, επειδή τότε τυχαίνει ο
χαμογελαστός γεράκος να ταξιδεύει με το έλκηθρο του ανεξάρτητα από τη
συμπεριφορά που είχαν μέσα στη χρονιά.
Και καθώς ολοκληρώσουν την εξέλιξη της νοητικής
διαδικασίας να αφήσουμε αυτά να συνειδητοποιήσουν ομαλά ότι τελικά ο
συμπαθέστατος ασπρομάλλης ταξιδευτής ήταν απλά μια αφηρημένη έννοια των
παιδικών χρόνων που συμβολίζει την έναρξη της νέας χρονιάς. Και αυτή την έννοια
να εξακολουθεί να έχει στην ζωή όλων αναγνωρίζοντας ότι έχουμε ανάγκη να
πιστεύουμε, να ελπίζουμε και στηριζόμενοι στην καλή σχέση που έχουμε
διαμορφώσει με τον εαυτό να αναμένουμε κάθε χρόνο την έλευση του ξέροντας ότι η πιθανότητα να ακούσουμε το κουδούνισμα του
έλκηθρου και το χαρακτηριστικό χαμόγελο του αυτή την γιορτινή νύχτα εξαρτάται
από την σχέση που έχουμε διαμορφώσει με τον εαυτό στηριζόμενοι στην κάλυψη των
δικών μας προσδοκιών. Γιατί είναι αλήθεια ότι όσο καλή είναι η συμπεριφορά που
δείχνουμε στον εαυτό τόσο βελτιώνεται η αυτοεικόνα αγγίζοντας την ιδανική
πεποίθηση που έχει κάθε ένας από εμάς διαμορφώσει για τον εαυτό. Σε αυτή την
περίπτωση, κανείς άνθρωπος αλλά και καμία συνθήκη μπορεί να αντισταθεί στην
μαγεία της προσωπικότητας μας, πόσο μάλλον ο Άγιος Βασίλης.
Ας ντύσουμε λοιπόν την ψυχή με γιορτινά συναισθήματα
περιμένοντας να ακούσουμε το βάδισμα του στην σκεπή να επιβεβαιώνει για ακόμη
μια φορά την πίστη ότι… τελικά πάντα έρχεται ο Άγιος Βασίλης!
Βασιλική Γ. Βενέτη
ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας
Ειδίκευση στη Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία
