"Δεν υπάρχει πιο συναρπαστικό ταξίδι από εκείνο της γνωριμίας με τον εαυτό"

Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA - Vasiliki G. Venetis, Post MA

30.10.11

Veneti V.. (2011). "Personality Disorders: The Cognitive-Behavioral and Schema Therapy". Copyright: LAP Lambert Academic Publishing AG & Co.

A personality disorder, as defined in the Diagnostic and Statistical Manual of the American Psychiatric Association, Fourth Edition, Text Revision (DSM-IV-TR), is an enduring pattern of inner experience and behavior that differs markedly from the expectations of the individual's culture, is pervasive and inflexible, has an onset in adolescence or early adulthood, is stable over time, and leads to distress or impairment. Personality disorders are a long-standing and maladaptive pattern of perceiving and responding to other people and to stressful circumstances. Ten personality disorders, grouped into 3 clusters are defined in the DSM-IV-TR. This book provides a comprehensive overview of personality disorders. It supports information on the several types, the symptoms and the causes of personality disorders. Also, the book discusses the nature of the cognitive-behavioral therapy and schema focused therapy and their effective application on the treatment of personality disorders.


Βασιλική Βενέτη, Post Μ.Α.

Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, "Διεπιστημονικό Δίκτυο Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας"

18.10.11

Θετικός Τρόπος Σκέψης!

Καθημερινά καλούμαστε να διαχειριστούμε γεγονότα τα οποία περιέχουν αρνητικές αλλά και θετικές εκπλήξεις. Είναι λοιπόν πιθανό να συμβούν δυσάρεστα απρόοπτα στον εργασιακό χώρο, ή να καθυστερήσουμε στην συνάντηση μας, ή να ζήσουμε επιτέλους μία συγκλονιστική εμπειρία.

Αρνητικά αλλά και θετικά γεγονότα τα οποία θα σταθούν ως σταθμοί στην ζωή μας επηρεάζοντας σημαντικά την ψυχολογία μας αφού, έχει αποδειχτεί ότι κάθε φορά που εκτιθέμαστε στις καταστάσεις αντιδρούμε νοητικά, συναισθηματικά και συμπεριφορικά.

Υπό αυτήν την παρατήρηση, η γνωσιακή-συμπεριφορική θεωρία υποστηρίζει ότι ο τρόπος σκέψης ως απάντηση σε μία εμπειρία, επηρεάζει την διάθεση και διαμορφώνει την συμπεριφορά του ανθρώπου. Πιο συγκεκριμένα, η κεντρική ιδέα της γνωσιακής-συμπεριφορικής φιλοσοφίας ορίζει ότι ο αρνητικός τρόπος σκέψης ευθύνεται για την δυσάρεστη ψυχολογία και την δυσλειτουργική συμπεριφορά που υιοθετούμε σε συγκεκριμένες συνθήκες.

Για παράδειγμα, αν συναντήσουμε μια απρόοπτη εξέλιξη στην εργασία τότε, εύλογα θα στεναχωρηθούμε για ότι συμβαίνει και θα σκεφτούμε αρνητικά για το μέλλον μας καταλήγοντας σε ιδιόρρυθμες συμπεριφορές οι οποίες ναι μεν εκφράζουν ότι μας απασχολεί αλλά ταυτόχρονα, συντηρούν το πρόβλημα που παρουσιάστηκε κρατώντας εμάς στο σημείο της δυσκολίας.

Από την άλλη πλευρά, η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία ως εξέλιξη της θεωρίας, προχωρά ένα ακόμα βήμα δίνοντας μια πιο αισιόδοξη σκοπιά όσον αφορά την αλληλουχία της σκέψης, του συναισθήματος και της συμπεριφοράς.

Συνεπώς, το μοντέλο της γνωσιακής-συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας εστιάζει στην παρατήρηση και καταγραφή της αρνητικής αυτόματης σκέψης στοχεύοντας στην αναδόμηση αυτής με τις μεθόδους αμφισβήτησης, διαδικασία η οποία αν γίνει θα επιφέρει ανακουφιστικές εξελίξεις στην συναισθηματική και συμπεριφορική αντίδραση του ανθρώπου που βιώνει μια δυσάρεστη κατάσταση.

Άρα, το μόνο που χρειάζεται είναι, αρχικά να σημειωθούν οι αρνητικές σκέψεις και, στην συνέχεια να αμφισβητηθούν θεραπευτικά εφαρμόζοντας την πραγματιστική, την ορθολογιστική και την νοοκατασκευαστική μέθοδο.
Δουλεύοντας με την πραγματιστική μέθοδο, δίνουμε έμφαση στην αντικειμενική αξιολόγηση της αρνητικής σκέψης διερευνώντας πόσο ρεαλιστικό είναι το περιεχόμενο της.
Ενώ στην ορθολογιστική μέθοδο, προσπαθούμε να εξετάσουμε την εγκυρότητα της αρνητικής αυτόματης σκέψης ανιχνεύοντας τις πιθανότητες ισχυρότητας των σκέψεων.
Και στην νοοκατασκευαστική μέθοδο, επικεντρώνουμε την προσοχή μας στην αναδιαμόρφωση της δυσλειτουργικής σκέψης αναλογιζόμενοι τις εναλλακτικές ερμηνείες.
Η νοοκατασκευαστική μέθοδος θεωρείται ως η πλέον δραστική τεχνική αμφισβήτησης αφού στην πραγματικότητα, ωθεί τον θεραπευόμενο στην εναλλακτική, πιο ρεαλιστική σκέψη αναδιαμορφώνοντας τις αρνητικές του πεποιθήσεις.

Συμπερασματικά θα υποστηρίζαμε ότι με την αποτελεσματική εφαρμογή των μεθόδων αμφισβήτησης, επιτυγχάνουμε την γνωσιακή αναδόμηση των αρνητικών σκέψεων καταλήγοντας σε έναν πιο ρεαλιστικό τρόπο σκέψης ο οποίος σαφώς περιέχει αρνητικά αλλά και, θετικά στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητα για την αντικειμενικότητα των σκέψεων μας.

Όμως, στις βάσεις της γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας, η γνωσιακή αναδόμηση δεν είναι αρκετή για να επέλθουν οι επιθυμητές αλλαγές στην ψυχολογική μας κατάσταση. Για αυτό, χρειάζεται να συμβούν κάποιες διεργασίες στο επίπεδο της συμπεριφοράς για να εδραιωθεί το θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Στα πλαίσια των συμπεριφορικών χειρισμών, το σταμάτημα της σκέψης ή η απόσπαση της προσοχής σε ένα ουδέτερο ή ευχάριστο ερέθισμα όπως είναι ένας πίνακας ζωγραφικής ή κάποιες θετικές δραστηριότητες όπως να μιλάμε συχνότερα και να επικοινωνούμε καλύτερα με τους ανθρώπους που αγαπάμε, να αφιερώνουμε χρόνο σε εμάς καλύπτοντας τα θέλω και τις επιθυμίες μας και οτιδήποτε άλλο μας γεμίζει ψυχικά δρουν ενισχυτικά στην αναδιαμόρφωση της διάθεσης.

Και φυσικά, σκεφτόμενοι ρεαλιστικά, να μην ξεχνάμε ποτέ ότι ακόμα και στην χείριστη των περιπτώσεων, αποκομίζουμε πάντα μια θετική εμπειρία η οποία μας δίνει ελπίδα και μας βοηθά να προχωρήσουμε με περισσότερη δύναμη αντιμετωπίζοντας πιο εύκολα τα εμπόδια που ξεπηδούν στον δρόμο μας τα οποία ανατρέπουν προσωρινά αλλά όχι οριστικά την εξέλιξη μας.

Γιατί τελικά η ιστορία θα μας πει ότι κερδισμένος είναι εκείνος που περπάτησε σε δυσκολοδιάβατα μονοπάτια και παρ όλα αυτά, κατάφερε να φθάσει στον προορισμό του ξεδιπλώνοντας, βήμα προς βήμα, το μεγαλείο της ψυχικής δύναμης που διαθέτει ως ανθρώπινη οντότητα.

Βασιλική Βενέτη
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
«Διεπιστημονικό Δίκτυο Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας»

16.10.11

Η Χρησιμότητα της Σιωπής στην Θεραπευτική Διαδικασία

Η εικόνα που έρχεται στο μυαλό μας προσπαθώντας να περιγράψουμε τον τρόπο εξέλιξης μιας συνεδρίας είναι εκείνη που απεικονίζει την συνάντηση δύο ανθρώπων, του θεραπευτή και του θεραπευόμενου, σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο με στόχο την συνεργατική ανίχνευση των δυσκολιών και την ανταλλαγή απόψεων για την εφαρμογή των κατάλληλων θεραπευτικών παρεμβάσεων που θα επιφέρουν το επιθυμητό θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Ωστόσο, δουλεύοντας θεραπευτικά, συχνά καλούμαστε να διαχειριστούμε αντιδράσεις απόλυτης σιωπής οι οποίες χαρακτηρίζονται τόσο από τον θεραπευτή όσο και από τον θεραπευόμενο ως οι πλέον αμήχανες στιγμές στην διάρκεια της συνεργασίας.

Και πράγματι, ίσως να μην υπάρχει πιο άβολη στιγμή από την σιωπηρή παρουσία δύο ανθρώπων σε ένα καθορισμένο πλαίσιο. Αν όμως λάβουμε υπόψη την λαϊκή ρήση που υποστηρίζει ότι η σιωπή είναι χρυσός τότε, θα λέγαμε ότι σαφώς βρισκόμαστε σε δύσκολη θέση αυτές τις στιγμές, αλλά χρήζει ιδιαίτερης σημασίας να δώσουμε χώρο στην ησυχία που απαιτείται γιατί μέσω αυτής θα καταλήξουμε στον στόχο που επιθυμούμε να αγγίξουμε.

Συνήθως, σιωπή επικρατεί μετά από κάθε σημαντική ανακάλυψη ή αποκάλυψη στην διάρκεια της θεραπείας. Ακόμα, σιωπή υπάρχει όταν ο θεραπευόμενος αντιδρά συναισθηματικά σε ένα ερέθισμα ή όταν προβληματίζεται ή όταν σκέφτεται ή όταν ερμηνεύει νοητικά ή όταν καταλήγει σε συμπεράσματα.

Κατά την διάρκεια της σιωπής, ο θεραπευτής οφείλει να αναγνωρίσει τις ανάγκες του θεραπευόμενου διευκολύνοντας την εξέλιξη της θεραπευτικής διαδικασίας.

Από την πλευρά του θεραπευτή, η αποδοχή της σιωπής δεν σημαίνει αδιαφορία αντιθέτως, δηλώνει τον σεβασμό και το δέος που νιώθει για την προσπάθεια του θεραπευόμενου. Γιατί, μπορεί το αποτέλεσμα της θεραπείας να είναι θετικό, ας μην ξεχνάμε όμως ότι η μέθοδος είναι επίπονη αφού, για να είναι επιτυχής, προϋποθέτει το «σκάλισμα» συναισθηματικών και όχι μόνο πληγών. Το ελάχιστο λοιπόν που μπορεί να κάνει ο θεραπευτής είναι να δέχεται σιωπηρά τις κινήσεις του θεραπευόμενου.

Και αν η σιωπή είναι μία φορά απαραίτητη για τον θεραπευόμενο, είναι χίλιες φορές πολύτιμη για τον θεραπευτή. Γιατί, αυτές τις στιγμές, ο θεραπευτής μπορεί να κατανοήσει καλύτερα τι ακριβώς θέλει ο θεραπευόμενος παρατηρώντας τις ψυχικές του αντιδράσεις και, να αποκωδικοποιήσει πιο εύκολα τα μη λεκτικά μηνύματα που έρχονται από εκείνον διατηρώντας την οπτική επαφή και εστιάζοντας στις κινήσεις του σώματος, στις εκφράσεις του προσώπου και στις γενικότερες συμπεριφορές του.

Επιπλέον, προσφέρεται η δυνατότητα στον θεραπευτή να αξιολογήσει την αντικειμενικότητα των υποθέσεων του για την θεραπευτική συνεργασία, να αναπτύξει άλλες σχετικές υποθέσεις στηριζόμενος στις εξελίξεις που έχουν συμβεί και να κινητοποιήσει τον θεραπευόμενο να αναλάβει δράση ώστε να προτείνει ο ίδιος τα επόμενα θεραπευτικά βήματα.

Γιατί σίγουρα η θεραπευτική διαδικασία στηρίζεται σε βάσεις που διέπονται από τις αρχές της συνεργασίας και του διαλόγου αλλά, είναι φορές κατά τις οποίες αποδεικνύεται στην πράξη ότι, η υιοθέτηση της σιωπής είναι πιο αποδοτική, όχι γιατί δεν υπάρχουν λόγια αλλά γιατί η ουσία των σκέψεων είναι τόσο δυνατή που μπορεί να σταθεί χωρίς την ηχηρή χροιά των λέξεων!

Βασιλική Βενέτη

Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, «Διεπιστημονικό Δίκτυο Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας».

11.10.11

Τελειομανία: Αίτια, Συμπτώματα και Αντιμετώπιση

Ας θυμηθούμε τις στιγμές που έτυχε να εγκαταλείψουμε κάποια δραστηριότητα επειδή δεν εξελισσόταν με τον τρόπο που θέλαμε αλλά και εκείνες που με αμέριστη περηφάνια καταφέραμε να υλοποιήσουμε με τελειότητα ότι είχαμε καθορίσει ως προτεραιότητα στην ζωή μας.
Είναι αλήθεια πως η τελειότητα ως διαδικασία εξέλιξης αποτελεί ένα σημαντικό και ταυτόχρονα απαραίτητο εργαλείο για την πρόοδο της ανθρώπινης φύσης.
Τι συμβαίνει όμως όταν ξεπερνούμε εκείνη την λεπτή διαχωριστική γραμμή που καθορίζει τα όρια ανάμεσα στην τελειότητα και την τελειομανία;
Το χαρακτηριστικό της τελειομανίας περιγράφει την τάση του ανθρώπου να θέτει ανέφικτους και μη ρεαλιστικούς στόχους προς επίτευξη προσπαθώντας με αυτόν τον τρόπο να ικανοποιήσει άλλες διεργασίες κυρίως ψυχικού περιεχόμενου. Δίνοντας ένα παράδειγμα θα υποστηρίζαμε ότι, πολλοί άνθρωποι κοπιάζοντας να καταφέρουν όσα στην πραγματικότητα είναι αδύνατα, αποβλέπουν στην ενδυνάμωση της εικόνας του εαυτού.
Και μπορεί η τελειομανία να αποτελεί ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά στην προσωπικότητα των ανθρώπων που επιζητούν το άριστο, όμως δεν είναι αρκετό για να περιγράψει ολικά την δομική διάσταση εκείνων αφού, έρευνες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι τελειομανείς, είναι άνθρωποι που διαθέτουν συγκεκριμένα ψυχικά στοιχεία.
Αν λοιπόν τυχαίνει να μην συμβιβαζόμαστε με τίποτα λιγότερο από το τέλειο τότε, διακρινόμαστε από υψηλά επίπεδα άγχους και φόβου για οποιαδήποτε πιθανή αποτυχία αλλά και από αισθήματα ματαιότητας, αναξιότητας και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Παραμένουμε άκαμπτοι και απαισιόδοξοι, νιώθουμε εύκολα ντροπή, θυμό και ενοχές, έχουμε μειωμένη αποδοτικότητα στις καθημερινές απαιτήσεις και υπερβολική πίστη στους κανόνες, στις ηθικές αξίες και στα «πρέπει».
Ο απόλυτος και αρνητικός τρόπος σκέψης που διαθέτουμε, από την μια πλευρά μας ωθεί στην υιοθέτηση διαφορετικών εξαρτητικών συμπεριφορών τις οποίες εκδηλώνουμε κυρίως μέσα από τον θαυμασμό που νιώθουμε για τα επιτεύγματα των άλλων ανθρώπων και από την άλλη, μας κρατά εγκλωβισμένους στον φαύλο κύκλο της τελειομανίας.
Πιο συγκεκριμένα, στηριζόμενοι στην αρνητική εικόνα για τον εαυτό, αρχικά καθορίζουμε υψηλούς στόχους, τους οποίους αδυνατούμε να φέρουμε εις πέρας, όχι εξαιτίας της ανικανότητας μας αλλά λόγω της ανέφικτης ιδιότητας αυτών. Αφού συνειδητοποιήσουμε ότι δεν καταφέραμε να φθάσουμε στο τέλειο, εκφράζουμε την δυσαρέσκεια μας με πεποιθήσεις μειωμένης παραγωγικότητας και αποτελεσματικότητας οι οποίες με την σειρά τους αυξάνουν τα επίπεδα της χαμηλής αυτοεκτίμησης, του άγχους και της καταθλιπτικής διάθεσης. Κατά συνέπεια, αναδιαμορφώνουμε την προσπάθεια μας θέτοντας νέους και υψηλότερους στόχους προς ολοκλήρωση.
Σύμφωνα με τον Flett και τους Καναδούς επιστήμονες, τρεις είναι οι βασικοί τύποι προσωπικότητας των τελειομανών.
Οι τελειομανείς με αυτό-προσανατολισμό, δηλαδή οι άνθρωποι που κοπιάζουν για την τελειότητα του εαυτού καθορίζοντας υψηλά πρότυπα επιτυχίας τα οποία καταλήγουν στην εκδήλωση συμπτωμάτων κατάθλιψης και διατροφικών διαταραχών.
Οι τελειομανείς με εξωτερικό προσανατολισμό δηλαδή εκείνοι που αναζητούν την τελειότητα από τους άλλους ανθρώπους απαιτώντας να είναι τέλειοι με συνέπεια να νιώθουν δυσαρεστημένοι στις διαπροσωπικές σχέσεις, ιδιαίτερα στις σεξουαλικές, εξωτερικεύοντας συχνά συναισθήματα έντονου θυμού.
Και, οι τελειομανείς με κοινωνικό προσανατολισμό, δηλαδή τα άτομα που πιστεύουν ότι οι άλλοι αναμένουν την τελειότητα από τον εαυτό τους εκδηλώνοντας υπερβολικό άγχος, αντιδράσεις κατάθλιψης και συμπτώματα διατροφικών διαταραχών.
Οι αιτίες της τελειομανίας φαίνεται να έχουν τις ρίζες τους στην παιδική ηλικία. Αν λάβουμε υπόψη την θεωρία του συμπεριφορισμού περί υιοθέτησης της συμπεριφοράς και διαμόρφωσης της προσωπικότητας μέσα από την μίμηση και την μάθηση, θα λέγαμε ότι οι άνθρωποι που τρέφονται από την τελειομανία, εξελίχτηκαν σε ένα αυστηρό, επικριτικό και ψυχρό συναισθηματικά οικογενειακό περιβάλλον το οποίο στηριζόταν στην μειωμένη αποδοχή και στις υψηλές απαιτήσεις των απόλυτων και αντίστοιχα τελειομανών γονεικών προτύπων. Η διαντίδραση στο συγκεκριμένο οικογενειακό περιβάλλον φέρνει ως συνέχεια οι ίδιοι, στην ενήλικη ζωή τους, να αναζητούν ανθρώπους που διαθέτουν εκείνα τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που θα αποτελέσουν τις βάσεις για την δημιουργία νέων ανταγωνιστικών σχέσεων οι οποίες θα διαμορφώσουν την καλύτερη ιδανική κατάσταση για την διατήρηση της τελειομανίας.
Βέβαια, έχουν καταγραφεί περιπτώσεις κατά τις οποίες οι άνθρωποι ανατράφηκαν σε οικογενειακά περιβάλλοντα που δεν περιείχαν τις αναφερθέντες συνθήκες αλλά στην σχολική ζωή, συνδιαλέχτηκαν με απαιτητικές, επικριτικές και τελειοθηρικές προσωπικότητες εκπαιδευτικών οι οποίες ήταν ικανές να αποτελέσουν δυνατά πρότυπα και να ενισχύσουν την υιοθέτηση της τελειομανής συμπεριφοράς.
Πρόσθετα, η τελειομανία συναντάτε ως ψυχολογικό σύμπτωμα σε ορισμένες ψυχικές διαταραχές όπως είναι η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας, η νευρική ανορεξία, οι αγχώδεις διαταραχές και οι διαταραχές της διάθεσης.
Σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρείας, ο άνθρωπος που υποφέρει από την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας διακρίνεται από τελειοθηρία σε βαθμό που είναι ανίκανος να ολοκληρώσει μια προγραμματισμένη δραστηριότητα αφού δεν πληρούνται οι δικές του αυστηρές προδιαγραφές.
Ενώ, στις γυναίκες που πάσχουν από νευρική ανορεξία καταγράφεται η τάση για τελειοθηρία στα πλαίσια της προσδοκίας τους να αποτελούν ή να μοιάζουν στο «ιδανικό» πρότυπο που εκείνες έχουν καθορίσει υποστηρίζοντας την πεποίθηση ότι χρειάζεται να είναι τέλειες για να αγαπηθούν από το περιβάλλον τους.
Και, οι άνθρωποι που υποφέρουν από τις αγχώδεις διαταραχές ή τις διαταραχές της διάθεσης πολλές φορές εκφράζουν την ανησυχία και τον φόβο που νιώθουν για το μέλλον σε τελειοθηρικές τάσεις και άγχη που αφορούν στην απόδοση τους χωρίς όμως να αποκλείεται η διαπίστωση ότι η τελειοθηρία ως χαρακτηριστικό είναι αρκετή να αυξήσει τα επίπεδα του στρες και της δυσαρέσκειας στην καθημερινότητα τους επιφέροντας τις αναμενόμενες αντιδράσεις.
Και μπορεί φαινομενικά, η τελειομανία να δρα ενισχυτικά ωθώντας τον άνθρωπο στην εκπλήρωση των στόχων του ωστόσο, μακροπρόθεσμα αποδεικνύεται ότι επιδρά καταστροφικά αφού, σταδιακά καταλήγει σε έκπτωση της λειτουργικότητας του ανθρώπου, σε στατικότητα και σε ψυχικές παθήσεις.
Και αν αποδεχτούμε ότι προσπαθώντας να αποφύγουμε μια ενδεχόμενη αποτυχία, εστιάζουμε στα λάθη μας, τότε είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προκαλέσουμε συνειδητά ή ασυνείδητα στην εξέλιξη μας οτιδήποτε αρνητικό δεν θέλουμε να συμβεί.
Μα το πιο σοβαρό από όλα είναι ότι φοβούμενοι τις επιπτώσεις μιας λανθασμένης επιλογής, αποφεύγουμε τον πειραματισμό, απαγορεύοντας ταυτόχρονα σε εμάς το δικαίωμα της απόκτησης νέων εμπειριών.
Υπό την θεώρηση των συνεπειών της τελειομανίας, αποδεικνύεται ότι είναι περισσότερο αποδοτικό να ζούμε χωρίς την ψευδαίσθηση της, επιλέγοντας όμως την τελειότητα ως εφαλτήριο για την ατομική μας ανάδυση.
Για αυτό είναι αποδοτικό, να ανιχνεύσουμε τις υπερβολικές και συνάμα απαιτητικές πεποιθήσεις που οδηγούν στην ανάγκη της τελειομανίας και, αντικαθιστώντας αυτές με περισσότερο ρεαλιστικές, να επιλέξουμε εναλλακτικές διαδρομές προσωπικής εξέλιξης.
Ωφελεί εξίσου να παρατηρήσουμε αντικειμενικά τα κίνητρα των συμπεριφορών μας ώστε να αντιληφθούμε καλύτερα τις επιλογές μας και να εκτιμήσουμε περισσότερο τον εαυτό μας.
Προσπαθώντας να μην είμαστε τέλειοι, αφ ενός αδιαφορούμε για την κριτική άποψη των άλλων και αφ ετέρου, μαθαίνουμε να αγαπάμε τα λάθη μας τα οποία αν αξιολογηθούν καταλλήλως θα αποτελέσουν σημαντικά σημεία αλλαγής.
Επίσης, αν ορίζουμε εφικτούς στόχους σύμφωνα με τις προσωπικές μας αξίες, μειώνουμε αισθητά το άγχος που νιώθουμε κάθε φορά που καλούμαστε να εκπληρώσουμε οποιαδήποτε υπερβολική απαίτηση.
Και αν καταφέρουμε να μην νοιαζόμαστε τόσο για την υλοποίηση των στόχων αλλά να απολαμβάνουμε την διαδικασία της πραγματοποίησης αυτών τότε, θα νιώσουμε πιο ήρεμοι και σίγουροι για εμάς αφού, θα ενδιαφερόμαστε πιο πολύ για την έκφραση των επιθυμιών και την κάλυψη των προσωπικών μας αναγκών.
Γιατί από οποία οπτική και αν το δούμε, τελικά θα διαπιστώσουμε ότι πάνω από όλα είμαστε άνθρωποι και ως ανθρώπινα όντα διατηρούμε πάντα το δικαίωμα της λανθασμένης επιλογής!
Βασιλική Βενέτη, Post M.A.
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, «Διεπιστημονικό Δίκτυο Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας»
 

10.10.11

Ψυχική Διαταραχή: Μια Ανθρώπινη Αντίδραση!


Τα τελευταία χρόνια ακούμε τους ειδικούς να μιλούν συχνά για την φύση των ψυχικών ασθενειών προσπαθώντας να ενημερώσουν το κοινό για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν στην καθημερινότητα τους.

Από την άλλη πλευρά παρατηρούμε τους ανθρώπους να αποφεύγουν την αναφορά και την ενασχόληση με τα συμπτώματα των διαταραχών στην προσπάθεια τους να προστατεύσουν τους εαυτούς από τον στιγματισμό που μπορεί να επιφέρει η αποδοχή μιας ψυχικής ασθένειας. Δικαιολογημένη αντίδραση θα σκεφτούμε αφού η συνειδητοποίηση μιας ψυχικής διαταραχής μπορεί εύκολα να προκαλέσει ανησυχία ή ακόμα και φόβο.
Η αμερικάνικη ψυχιατρική εταιρεία, στην προσπάθεια της να ευαισθητοποιήσει το ευρύ κοινό ώστε πλέον η ψυχική ασθένεια να μην αποτελεί ταμπού, όρισε ως ψυχική διαταραχή κάθε νόσο που δεν μπορεί να εξηγηθεί στα πλαίσια μιας γενικής σωματικής κατάστασης αλλά εκφράζεται με καθορισμένα συμπτώματα τα οποία επιδρούν άμεσα στην λειτουργικότητα του ανθρώπου αλλάζοντας σημαντικά τα επίπεδα της καθημερινότητας του.
Ο όρος λοιπόν ψυχική ασθένεια περιγράφει την εκάστοτε ομάδα ψυχικών διαταραχών η οποία περιλαμβάνει συγκεκριμένα είδη νοσημάτων όπως είναι η κατάθλιψη, το άγχος, η κρίση πανικού, η σχιζοφρένεια, η βουλιμία, η εξαρτητική διαταραχή της προσωπικότητας και πολλές άλλες.
Και είναι πλέον γεγονός ότι με το πέρασμα των χρόνων η εμφάνιση των ψυχικών ασθενειών αυξάνεται , όχι τόσο επειδή οι καταστάσεις δυσκολεύουν αλλά κυρίως γιατί οι άνθρωποι έχουν πια τις πρακτικές ανέσεις ώστε να παρατηρήσουν περισσότερο τον εαυτό τους και να κατανοήσουν τι ακριβώς συμβαίνει. Άρα πολύ εύκολα μπορεί να τεκμηριωθεί η άποψη ότι «ουδείς τέλειος» αφού η επιστήμη υποστηρίζει ότι όλοι οι άνθρωποι λόγω γεννητικής προδιάθεσης φέρουμε την πιθανότητα να εκδηλώσουμε μια ψυχική νόσο κάποια στιγμή στην ζωή μας αρκεί βέβαια να υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις.
Υπό αυτές τις συνθήκες η πυροδότηση μιας ψυχικής διαταραχής εξαρτάται αρχικά από την ύπαρξη της κληρονομικότητας και από τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ανθρώπου. Ενώ, τα τραυματικά γεγονότα, οι δύσκολες καταστάσεις, οι ιδιαίτερες εμπειρίες, η ποιότητα της ζωής, η διάγνωση μιας σοβαρής ασθένειας καθώς και το οικογενειακό περιβάλλον αποτελούν παράγοντες που μπορούν εύκολα να κλονίσουν την ψυχική ισορροπία μας.
Ίσως χρειάζεται να γίνει σαφές ότι η ψυχική ασθένεια είναι εξίσου σημαντική και πολλές φορές περισσότερο σοβαρή από ότι μια σωματική ασθένεια διότι υπάρχουν περιπτώσεις οι οποίες μπορούν να καταλήξουν σε εκούσιο ή ακούσιο θάνατο όπως η νευρική ανορεξία, η κατάθλιψη και οι ψυχώσεις. Άρα η ευαισθητοποίηση και η άμεση υποστήριξη είναι ιδιαιτέρως χρήσιμες κυρίως αν παρατηρήσουμε ότι ο τρόπος που συνηθίζαμε να αντιδρούμε σε συγκεκριμένες καταστάσεις έχει πλέον αλλάξει.
Γιατί δεν χωρά αμφισβήτηση ότι η έγκαιρη παρέμβαση αυξάνει εντυπωσιακά τα ποσοστά μιας επιτυχημένης θεραπείας προσφέροντας σε κάθε άνθρωπο το δικαίωμα μιας ποιοτικής ζωής .

Βασιλική Βενέτη
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια




1.10.11

1η Οκτωβρίου: Παγκόσμια Ημέρα για την Τρίτη Ηλικία

"Τρίτη Ηλικία και Δημιουργικότητα"

Με αφορμή τη σημερινή συγκέντρωση, είμαστε μαζί να συζητήσουμε για τη ζωή και να επικεντρωθούμε στον τρόπο με τον οποίο ζουν σήμερα οι ηλικιωμένοι.

Η ζωή, μια μικρή λέξη με τόση βαθιά σημασία. Πολλοί έχουν χαρακτηρίσει τη ζωή ως το μεγαλύτερο δώρο που μας προσέφεραν ποτέ, ένα παιχνίδι που έχει μεγάλη αξία και που δεν θα θέλαμε με τίποτα να χαλάσει.

Η ζωή περνά μέσα από στάδια ανάπτυξης και διαμορφώνεται από τις δικές μας επιλογές. Η ζωή ξεκινά με την πρώτη αναπνοή μας. Προχωρά στα πρώτα χρόνια, όπου όλοι ζούμε ευτυχισμένοι χωρίς προβλήματα και αγωνίες και προετοιμαζόμαστε για την αρχή μιας νέας περιόδου εξέλιξης, την εφηβεία. 

Στην εφηβεία αντιμετωπίζουμε τον κόσμο με χαρά, δύναμη και ενθουσιασμό. Καλούμαστε να λάβουμε σημαντικές αποφάσεις όπως η εκλογή επαγγέλματος και του συντρόφου οι οποίες επηρεάζουν την ωριμότητα μας. Κατά συνέπεια, οδηγούμαστε στην ηλικία της ωριμότητας που πλέον έχουμε διαμορφώσει την ζωή μας, επιλέγοντας το επάγγελμα μας και έχοντας δημιουργήσει οικογένεια. 

Και φθάνουμε στην ηλικία των γηρατειών. Θα ήθελα να ονομάσω τη συγκεκριμένη ηλικία ως τη χρυσή ηλικία του ανθρώπου γιατί θεωρώ ότι αποτελεί το πιο όμορφο στάδιο της ζωής μας.
Είναι τα χρόνια που εσείς διανύεται. Γρήγορα και χωρίς να το καταλάβετε ήρθε ο καιρός που μπορείτε να πείτε πως «επιτέλους, βγήκα στη σύνταξη».

Τώρα πια, έχετε τη δυνατότητα να κοιτάξετε πίσω στο χρόνο και να θυμηθείτε σημαντικά γεγονότα από την ζωή. Να σκεφθείτε και να αναρωτηθείτε πως θα μπορέσετε να ζήσετε ακόμα καλύτερα. Εσείς αποτελείται την γέφυρα ανάμεσα στις γενιές που πέρασαν και σε αυτές που έρχονται.

Παράλληλα θεωρώ ότι η ηλικία των γηρατειών είναι μια απαιτητική ηλικία. Και αυτό γιατί συμβαίνουν μεγάλες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο ζούσατε μέχρι τώρα. Και οι αλλαγές φέρνουν πάντα ανησυχία όχι μόνο σε εσάς αλλά και σε μας τους νεότερους.

Ενώ συνηθίζατε να εργάζεστε τώρα πια έχετε σταματήσει. Αισθάνεστε πως δεν έχετε να κάνετε κάτι σημαντικό, έχετε αγωνία και φοβάστε για το μέλλον. Ίσως νοιώθετε κουρασμένοι, παρατηρείται πως δεν έχετε τις ίδιες δυνάμεις που είχατε παλιότερα. Νιώθετε να πονάτε, δεν μπορείτε να θυμηθείτε εύκολα και ίσως να κοιμάστε με δυσκολία. Μπορεί να είσαστε στεναχωρημένοι πότε πότε και να νιώθετε πολύ μόνοι. Σκεφτόσαστε πως είσαστε αποκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο και αναζητάτε συνεχώς συντροφιά.

Όμως η Τρίτη Ηλικία δεν είναι συνώνυμη με την μοναξιά, άλλωστε άνθρωποι όλων των ηλικιών μπορεί να είναι μόνοι.

Αλλά ακόμα και αν κάποιοι από εσάς νιώθουν κάπως έτσι, είναι απόλυτα φυσιολογικό γιατί τα χρόνια έχουν περάσει. Έχετε ζήσει τόσα σπουδαία γεγονότα στη ζωή σας και έχετε ανάγκη από ξεκούραση. Τώρα έχετε τον χρόνο να ασχοληθείτε περισσότερο με τον εαυτό και να ανακαλύψετε πως σας αρέσει να περνάτε τον ελεύθερο χρόνο. Να πείτε πως η ζωή τώρα αρχίζει. Έχετε τόση πείρα από την ζωή και είσαστε σε θέση να καταλάβετε πως κάθε μέρα είναι διαφορετική. Μπορείτε να ζήσετε δημιουργικά. Να ακολουθείτε δραστηριότητες που σας δίνουν χαρά και που δεν είχατε χρόνο να κάνετε παλιότερα. Μπορείτε να συμμετέχετε σε εκδρομές και διάφορες εκδηλώσεις, να κάνετε έναν όμορφο περίπατο στη φύση ή ακόμα να φροντίζετε κατοικίδια ζώα, να χαρείτε τις στιγμές χωρίς έννοιες, αγωνίες και υποχρεώσεις, να συζητάτε για την ζωή σας μιλώντας ανοιχτά για τις σκέψεις και τις ανησυχίες σας, να αισθάνεστε υπερήφανοι για όσα έχετε ζήσει και να αγαπάτε τους γύρω σας. Τώρα πια έχετε χρόνο να συναντιέστε πιο συχνά με τους φίλους και να μιλάτε μαζί τους. Ως τώρα, συνηθίζατε να μιλάτε για τα χρόνια που έχουν περάσει και ζούσατε με τις αναμνήσεις, πολλοί ίσως παρακαλείται να γύριζαν τα χρόνια πίσω και να ζούσατε πάλι την εποχή της νιότης. Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιείται την ταμπέλα του ηλικιωμένου. Αλλά, μπορείτε να βασιστείτε στην πείρα που έχετε από την ζωή και να δημιουργήσετε κάτι καινούργιο. Είσαστε γεμάτοι ζωντάνια και μπορείτε να διοχετεύσετε την δύναμη σας σε δημιουργικές και ευχάριστε ενασχολήσεις όπως τα επιτραπέζια παιχνίδια, το διάβασμα ενός βιβλίου, η τακτοποίηση των καθημερινών αναγκών και οι συζητήσεις για το μέλλον. Μπορείτε να επιλέξετε να είστε με ανθρώπους που σας γεμίζουν χαρά και σας βοηθούν να αισθάνεστε ευτυχισμένοι. Φαντάζομαι πως όλοι έχετε παιδιά και οι περισσότεροι εγγόνια. Τώρα πια έχετε το χρόνο να περνάτε χαρούμενα τις ελεύθερες ώρες μαζί τους. Να σταθείτε δίπλα σε ανθρώπους που σας έχουν ανάγκη γιατί εσείς έχετε τη σοφία της ζωής, έχετε πολλές και εξαιρετικές εμπειρίες και φυσικά έχετε υπομονή και διάθεση να μας μιλήσετε για όλα αυτά που έχετε ζήσει. Εμείς, οι νεότεροι σας έχουμε ανάγκη, θέλουμε να μας διδάξετε και να μας βοηθήσετε να δούμε τον κόσμο διαφορετικά για να ζήσουμε ακόμα καλύτερα.

Γιατί η ζωή είναι ωραία, η ζωή είναι εδώ και σας ανήκει, η ζωή δεν σταματά!!

Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA
Επιστημονική Υπεύθυνη ΔΔΕΕΨΥ® Ελλάδα
Υπεύθυνη Διευθύνσης Veneti CPT Services Ltd Κύπρος