Από την 1η Σεπτεμβρίου 2010 ισχύει στην Ελλάδα η διακοπή του καπνίσματος και πλέον δεν θα καπνίζουμε σχεδόν σε όλους τους κοινόχρηστους χώρους. Οι αντιδράσεις πολλές και ποικίλες. Ακούμε ανθρώπους να υποστηρίζουν ότι η εφαρμογή του μέτρου θα δημιουργήσει ακόμα περισσότερα προβλήματα ενώ άλλους να υπερασπίζουν την εφαρμογή της απαγόρευσης αφού κατά την άποψη τους ο νόμος θα αποτελέσει εν μέρει ένα σωστό τρόπο διαχείρισης του θέματος της θνησιμότητας των καπνιστών και, πολύ εύκολα θα αποτρέψει τους μελλοντικούς καπνιστές από την επιλογή της «απόλαυσης» του καπνού.
Το τσιγάρο είναι ένα βιομηχανικό προϊόν το οποίο περιέχει φύλλα καπνού, πρόσθετα όπως είναι η ζάχαρη, σοκολάτα και βανίλια ώστε να γίνεται περισσότερο ελκυστικό, χαρτιά και φίλτρα, μονοξείδιο του άνθρακα καθώς, πίσσα και νικοτίνη, χημικές ουσίες ιδιαιτέρως εθιστικές.
Ο καπνός εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Αμερική περίπου στα μέσα του 15ου αιώνα για να εξαπλωθεί σταδιακά σε όλο τον κόσμο και να φθάσει στην Ελλάδα προς τα τέλη του ίδιου αιώνα.
Αρχικά χρησιμοποιούσαν τις ευεργετικές ιδιότητες του καπνού στην Ιατρική ενώ στη συνέχεια άρχισε, να αποτελεί μια από τις βασικές συνήθειες κυρίως των νεοσύλλεκτων αντρών.
Σήμερα η παρασκευή και η κατανάλωση του καπνού αποτελεί την πλέον κερδοφόρα επιχείρηση αφού τα έσοδα είναι αρκετά τόσο από την απασχόληση των εργαζομένων στην καπνοβιομηχανία, την διαφήμιση, την χορηγία και την αγορά των τσιγάρων όσο και από τα χρήματα που εισπράττονται από την θεραπεία των νοσημάτων που εμφανίζουν οι καπνιστές.
Οι στατιστικές μελέτες της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας έδειξαν ότι το 51% των αντρών και το 39% των γυναικών είναι εθισμένοι στο κάπνισμα, το 80% του πληθυσμού των καπνιστών αρχίζει το κάπνισμα περίπου στην εφηβική ηλικία ενώ, η συνήθεια του καπνίσματος φαίνεται να είναι υψηλότερη στις χαμηλότερες κοινωνικο-οικονομικές τάξεις. Στην διάρκεια του 20ου αιώνα, 100 εκατομμύρια θάνατοι σημειώθηκαν παγκοσμίως ενώ, στην Ελλάδα μόνο την τελευταία δεκαετία εκτιμάται ότι το 1/3 των συνολικών θανάτων οφείλεται στη συνήθεια του καπνίσματος.
Σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια του Αμερικάνικου Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου, (DSM-IV-TR), η συνεχιζόμενη χρήση καπνού καταλήγει στη διαταραχή της 305.10 Νικοτινικής Εξάρτησης κατά την οποία το άτομο παρουσιάζει ανοχή στην τοξική ουσία, ανάγκη για αυξημένες ποσότητες νικοτίνης, στερητικά σύνδρομα όταν ο οργανισμός δεν καλύπτεται από την ουσία, λήψη της νικοτίνης για την ανακούφιση ή την αποφυγή των στερητικών συμπτωμάτων, επαγγελματική, διαπροσωπική και καθημερινή έκπτωση της λειτουργικότητας και συνέχιση της χρήσης της ουσίας παρ’ όλη την επίγνωση της ύπαρξης μόνιμης ή υποτροπιάζουσας σωματικής βλάβης.
Αντιθέτως, διαγιγνώσκουμε την 292.0 Διαταραχή Νικοτινικής Στέρησης, όταν το άτομο συνήθιζε να χρησιμοποιεί την ουσία καθημερινά για τουλάχιστον μερικές εβδομάδες και πλέον προχωρά σε απότομη διακοπή ή σταδιακή μείωση αυτής. Υπό αυτές τις συνθήκες, το άτομο θα εμφανίσει μέσα σε 24 ώρες τέσσερα ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα όπως είναι η καταθλιπτική διάθεση, η αϋπνία, ο θυμός, το άγχος, η δυσκολία συγκέντρωσης, η ανησυχία, η μειωμένη καρδιακή συχνότητα, η αυξημένη όρεξη ή η αύξηση σωματικού βάρους και η κλινική κατάσταση του θα δημιουργήσει έκπτωση στην λειτουργικότητα του η οποία δεν θα οφείλεται σε γενική σωματική κατάσταση ή άλλη ψυχική διαταραχή.
Οι Συνέπειες του Καπνίσματος
Πέρα από την πιθανότητα του εθισμού στις χημικές ουσίες του τσιγάρου, οι συνέπειες του καπνίσματος είναι καταστροφικές. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι το τσιγάρο ευθύνεται για την εκδήλωση πολλών τύπων καρκίνου μεταξύ των οποίων είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, της στοματικής κοιλότητας, του λάρυγγα, του οισοφάγου, της ουροδόχου κύστης και ο πολύποδας του παχέος εντέρου.
Επίσης, το κάπνισμα κατηγορείται ότι αυξάνει τα ποσοστά καρδιακών και αναπνευστικών παθήσεων, των ασθενειών Buerger's, των χρόνιων παθήσεων Crohn's, την εμφάνιση αρτηριοσκλήρυνσης, εμφυσήματος, οστεοπόρωσης, οστεοαρθρίτιδας, διαβήτη, κατάθλιψης και ψωρίασης.
Ενώ, παράλληλα, διαταράσσει την όραση, δημιουργεί φαρυγγίτιδα, αλλοιώνει τις αισθήσεις, μειώνει την σωματική αντοχή, αυξάνει τις μυϊκές βλάβες και τους καρδιακούς παλμούς, προκαλεί ίλιγγο, υπνηλία, νευραλγίες, ζαλάδες, πόνους στο έντερο, το στομάχι, τον λαιμό και την πλάτη, ερεθισμούς στη στοματική κοιλότητα, ασθένειες των ούλων, απώλεια δοντιών και τρεμούλιασμα των άκρων του σώματος.
Επιπρόσθετα, το κάπνισμα επηρεάζει σημαντική την σεξουαλική υγεία και την γονιμότητα των καπνιστών. Παρατηρείται απώλεια του όγκου της εκσπερμάτωσης, μείωση της ποσότητας και κινητικότητας του σπέρματος με αποτέλεσμα να μειώνονται οι πιθανότητες γονιμοποίησης, αύξηση των σπερματικών ανωμαλιών και πρόωρη έναρξη της εμμηνόπαυσης. Ενώ, το κάπνισμα σε συνδυασμό με την χρήση αντισυλληπτικών χαπιών αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.
Βέβαια το κάπνισμα δεν επηρεάζει μόνο την σωματική υγεία αλλά και την εξωτερική εμφάνιση επιφέροντας σημαντικές αλλοιώσεις τόσο στο δέρμα όσο και στο σωματικό βάρος του καπνιστή. Και αυτό για αφ ενός οι χημικές ουσίες του τσιγάρου μειώνουν την ροή του αίματος προς το δέρμα περιορίζοντας το οξυγόνο και στερώντας απαραίτητες θρεπτικές ουσίες δημιουργώντας ρυτίδες στην περιοχή των ματιών και του στόματος και αφ ετέρου ο καπνός κιτρινίζει τα δάχτυλα, τα νύχια και τα δόντια επιφέροντας μια χαρακτηριστική μελανή απόχρωση στην γενική όψη της επιδερμίδας του καπνιστή.
Τέλος, το κάπνισμα επιδρά σημαντικά στο γενικό σωματικό βάρους του καπνιστή. Μελετητές έχουν παρατηρήσει ότι οι καπνιστές τείνουν να συγκρατούν μεγαλύτερες ποσότητες λίπους γεγονός που ενισχύει τον κίνδυνο για την εμφάνιση του διαβήτη, των καρδιοαγγειακών νοσημάτων και της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Και αν ο άνθρωπος καταφέρει να κόψει ή να μειώσει αισθητά τον αριθμό των τσιγάρων τότε, το σωματικό βάρος του θα αυξηθεί κατά 2-3 κιλά αφού, έχει αποδειχτεί ότι το κάπνισμα αυξάνει την λειτουργία του μεταβολισμού.
Το Παθητικό Κάπνισμα
Εξίσου σοβαρές είναι οι βλάβες που μπορεί να προκληθούν όταν ένα άτομο εκτίθεται σε περιβάλλον καπνού ως παθητικός ή έμμεσος καπνιστής. Σε αυτή την περίπτωση, το άτομο αναπνέει το καπνό στο περιβάλλον αλλά και τον καπνό που περιέχεται στην εκπνοή των καπνιστών ο οποίος περιέχει μεγάλες ποσότητες τοξινών αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες οργανικών η ψυχολογικών ασθενειών.
Στους παθητικούς λοιπόν καπνιστές παρατηρούνται ερεθισμοί που αφορούν τα μάτια, τα αυτιά και το αναπνευστικό σύστημα, βρογχίτιδα, πνευμονία και άσθμα, καρδιοαγγειακές βλάβες, χρόνιες ασθένειες και δυσλειτουργικές συμπεριφορές οι οποίες εκφράζονται με υψηλά επίπεδα άγχους, νευρικότητας και αποφυγής ορισμένων κοινωνικών καταστάσεων συνδεόμενων με περιβάλλοντα γεμάτα από καπνό.
Τα Οφέλη από την Διακοπή του Καπνίσματος
Από την άλλη πλευρά, τα οφέλη της διακοπής του τσιγάρου είναι εντυπωσιακά. Στα πρώτα είκοσι λεπτά μετά από το τελευταίο τσιγάρο, η αρτηριακή πίεση επανέρχεται στα κανονικά επίπεδα ενώ, ο αριθμός των παλμών ελαττώνεται και η θερμοκρασία των άκρων του σώματος αυξάνεται.
Οχτώ ώρες αργότερα, τα επίπεδα του οξυγόνου και του μονοξειδίου του άνθρακα ομαλοποιούνται ενώ, στις δώδεκα ώρες ο οργανισμός έχει αποβάλει όλη την ποσότητα της νικοτίνης.
Στις 24 ώρες, μειώνεται η πιθανότητα καρδιακών επεισοδίων και εμφραγμάτων, στις 48 ώρες επανέρχονται οι αισθήσεις της γεύσης και της όσφρησης και στις 72 ώρες, η διαδικασία της αναπνοής ομαλοποιείται. Στις δύο πρώτες εβδομάδες, η κυκλοφορία του αίματος γίνεται πιο εύκολα και η σωματική κίνηση βελτιώνεται. Ένα ως και εννέα μήνες μετά, η λειτουργία των πνευμόνων αυξάνεται και ο οργανισμός αντιστέκεται στις μολύνσεις. Μέχρι τον πρώτο χρόνο, έχει μειωθεί σημαντικά η πιθανότητα καρδιακού επεισοδίου και μέχρι τα πέντε έτη, εξαλείφεται ο κίνδυνος θανάτου από τον καρκίνο του στόματος και του τραχήλου. Και φθάνοντας στα 10 με 15 έτη, δεν υπάρχει πλέον κίνδυνος θανάτου από κάποια μορφή καρκίνου ενώ, ο οργανισμός επιστρέφει στα επίπεδα λειτουργικότητας που παρουσιάζε πριν από την έναρξη του καπνίσματος.
Οχτώ ώρες αργότερα, τα επίπεδα του οξυγόνου και του μονοξειδίου του άνθρακα ομαλοποιούνται ενώ, στις δώδεκα ώρες ο οργανισμός έχει αποβάλει όλη την ποσότητα της νικοτίνης.
Στις 24 ώρες, μειώνεται η πιθανότητα καρδιακών επεισοδίων και εμφραγμάτων, στις 48 ώρες επανέρχονται οι αισθήσεις της γεύσης και της όσφρησης και στις 72 ώρες, η διαδικασία της αναπνοής ομαλοποιείται. Στις δύο πρώτες εβδομάδες, η κυκλοφορία του αίματος γίνεται πιο εύκολα και η σωματική κίνηση βελτιώνεται. Ένα ως και εννέα μήνες μετά, η λειτουργία των πνευμόνων αυξάνεται και ο οργανισμός αντιστέκεται στις μολύνσεις. Μέχρι τον πρώτο χρόνο, έχει μειωθεί σημαντικά η πιθανότητα καρδιακού επεισοδίου και μέχρι τα πέντε έτη, εξαλείφεται ο κίνδυνος θανάτου από τον καρκίνο του στόματος και του τραχήλου. Και φθάνοντας στα 10 με 15 έτη, δεν υπάρχει πλέον κίνδυνος θανάτου από κάποια μορφή καρκίνου ενώ, ο οργανισμός επιστρέφει στα επίπεδα λειτουργικότητας που παρουσιάζε πριν από την έναρξη του καπνίσματος.
Αναμφισβήτητα θα υποστηρίζαμε ότι οι επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων είναι αρνητικές είτε πρόκειται για ανθρώπους που επιλέγουν το κάπνισμα είτε για εκείνους που εκτίθενται σε αυτό χωρίς την θέληση τους. Ίσως τελικά με την εφαρμογή του νέου νόμου περί απαγόρευσης του καπνίσματος να παρατηρήσουμε πιο ξεκάθαρα τα οφέλη της ζωής χωρίς καπνό και να προχωρήσουμε στην μεγάλη απόφαση της διακοπής του τσιγάρου. Και αν κάπου στα μέσα της προσπάθειας μας, θεωρήσουμε ότι χρειάζεται να υποστηρίξουμε τον αγώνα μας, είναι καλό να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό θεραπευτή ή στα εξειδικευμένα κέντρα τα οποία βρίσκονται σε κρατικά ή ιδιωτικά νοσοκομεία για να αγγίξουμε τον στόχο μας.
Γιατί τελικά η ζωή είναι ανεπανάληπτη και αξίζει να χαιρόμαστε κάθε στιγμή της χωρίς την "απόλαυση" ενός τσιγάρου!
Βασιλική Βενέτη
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
