Ψυχογενής Βουλιμία

Στην ομάδα των διαταραχών πρόσληψης τροφής εκτός από τη νευρική ανορεξία, θα συναντήσουμε την ψυχογενής βουλιμία η οποία εν αντιθέσει με την ανορεξία, χαρακτηρίζεται από συχνά επεισόδια κατανάλωσης υπερβολικής ποσότητας τροφής. Αν και η ψυχογενής βουλιμία συγκριτικά με την νευρική ανορεξία, πλήττει εξίσου σημαντικά τις γυναίκες, έρευνες έχουν αποδείξει ότι το 10% του συνολικού πληθυσμού που νοσεί από τη συγκεκριμένη διαταραχή αναλογεί σε άντρες αφού μαστίζει κυρίως άτομα που υποβάλλονται σε αυστηρές δίαιτες όπως είναι οι αθλητές, οι χορευτές κα.

Στη ψυχογενή βουλιμία, έχει παρατηρηθεί ότι τα συμπτώματα της διαταραχής καταλήγουν σε σοβαρές σωματικές δυσλειτουργίες όπως είναι η αρρυθμία, το έλκος στομάχου, η νεφρική δυσλειτουργία, η αναιμία και η τριχόπτωση. Επίσης, οι άνθρωποι που υποφέρουν από την ψυχογενή βουλιμία υιοθετούν έναν αρνητικό τρόπο σκέψης ο οποίος εκφράζεται με την ανησυχία και τον φόβο ότι δεν μπορούν να ελέγξουν την κατανάλωση της τροφής καταλήγοντας σε αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους. Άρα και σε αυτή την διαταραχή πρόσληψης τροφής, οι άνθρωποι καλούνται να διαχειριστούν θέματα που αφορούν την εξωτερική εμφάνιση και κυρίως την εικόνα του σώματος τους ενώ είναι πιθανό να νιώθουν έντονο άγχος, ντροπή, αγωνία, μοναξιά και φόβο για την αποκάλυψη του θέματος που τους απασχολεί. Όμως το πιο σημαντικό είναι ότι οι άνθρωποι που νοσούν από βουλιμία νιώθουν έντονα καταθλιπτικά συναισθήματα ύστερα από κάθε βουλιμικό επεισόδιο. Κατά συνέπεια είναι συνηθισμένο το φαινόμενο να αποσύρονται από την καθημερινότητα τους οδηγώντας τους εαυτούς τους σε απομόνωση αποφεύγοντας οποιαδήποτε κοινωνική δραστηριότητα η οποία σχετίζεται κυρίως με γεύματα.

Η κλινική κατάσταση ενός ανθρώπου που υποφέρει από βουλιμία μπορεί να περιγραφεί από τα σύμπτωμα διάγνωσης όπως καθορίζονται στο DSM-IV-TR.

307.51 Ψυχογενής Βουλιμία

Α. Επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγίας. Ένα επεισόδιο υπερφαγίας χαρακτηρίζεται από αμφότερα τα ακόλουθα:
1. η κατανάλωση σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο (π.χ. μέσα σε 2 ώρες), μιας ποσότητας τροφής, η οποία είναι εμφανώς μεγαλύτερα από αυτήν που θα μπορούσαν να καταναλώσουν οι περισσότεροι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ίδιας χρονικής περιόδου και κάτω από όμοιες περιστάσεις
2. αίσθηση έλλειψης ελέγχου στην κατανάλωση τροφής κατά τη διάρκεια του επεισοδίου (π.χ. ένα αίσθημα του ατόμου ότι δεν μπορεί να σταματήσει να τρώει ή να ελέγξει τι και πόσο τρώει)

Β. Επανειλημμένη απρόσφορη αντισταθμιστική συμπεριφορά προκειμένου να αποτραπεί η αύξηση του βάρους, όπως αυτοπροκαλούμενοι εμετοί’ κακή χρήση καθαρτικών, διουρητικών, υποκλυσμών ή άλλων φαρμάκων’ νηστεία’ ή υπερβολική σωματική άσκηση.

Γ. Τόσο τα επεισόδια υπερφαγίας, όσο και η απρόσφορη αντισταθμιστική συμπεριφορά εμφανίζονται κατά μέσο όρο τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα για ένα διάστημα 3 μηνών.

Δ. Η αυτοαξιολόγηση επηρεάζεται υπέρμετρα από το σχήμα και το βάρος του σώματος.

Ε. Η διαταραχή δεν εμφανίζεται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια επεισοδίων Ψυχογενούς Ανορεξίας.

Προσδιορίστε τον τύπο:
Καθαρτικός Τύπος: κατά τη διάρκεια του τρέχοντος επεισοδίου Ψυχογενούς Βουλιμίας, το άτομο καταφεύγει τακτικά σε αυτοπροκαλούμενους εμέτους ή σε κακή χρήση καθαρτικών, διουρητικών ή υποκλυσμών

Μη Καθαρτικός Τύπος: κατά τη διάρκεια του τρέχοντος επεισοδίου Ψυχογενούς Βουλιμίας, το άτομο έχει χρησιμοποιήσει άλλες απρόσφορες, αντισταθμιστικές συμπεριφορές, όπως η νηστεία ή η υπερβολική σωματική άσκηση, αλλά δεν καταφεύγει τακτικά σε αυτοπροκαλούμενους εμέτους ή σε κακή χρήση καθαρτικών, διουρητικών ή υποκλυσμών

Τα Αίτια Εκδήλωσης της Ψυχογενούς Βουλιμίας

Είναι πλέον σαφές ότι ο πιο σημαντικός παράγοντας εκδήλωσης μιας ψυχικής διαταραχής εξαρτάται από την γενετική προδιάθεση. Δηλαδή, αν κάποιος άνθρωπος στο οικογενειακό σύστημα ασθενεί από μια διαταραχή είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι επόμενες γενιές θα εκδηλώσουν αυτή την ασθένεια. Εξίσου σημαντικό αίτιο θεωρείται το οικογενειακό περιβάλλον. Ειδικά στην ψυχογενή βουλιμία, οι οικογενειακές σχέσεις και πιο συγκεκριμένα οι απορριπτικοί και αδιάφοροι γονείς ενισχύουν την πιθανότητα πυροδότησης της διαταραχής. Επίσης, οι οικονομικοί και πολιτισμικοί παράγοντες, τα κοινωνικά πρότυπα καθώς και συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας όπως η τελειοθηρία, η υπερβολική φιλοδοξία, η έντονη εξάρτηση στις ερωτικές σχέσεις είναι αιτίες που επηρεάζουν σημαντικά την εξέλιξη της διαταραχής.

Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία
Σε πολλές από τις περιπτώσεις της ψυχογενούς βουλιμίας είναι απαραίτητη η συνεργασία με τον ψυχίατρο ο οποίος θα συνταγογραφήσει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή στοχεύοντας στη μείωση της έντασης των συμπτωμάτων.

Στα πλαίσια της γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας της ψυχογενούς βουλιμίας, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στον φαύλο κύκλο της διαταραχής. Σύμφωνα λοιπόν με τον Beck, ο άνθρωπος που νοσεί από την βουλιμία νιώθει έντονα αρνητικά συναισθήματα τα οποία οδηγούν στην υπερβολική κατανάλωση τροφής, η κατανάλωση τροφής ενισχύει τα συναισθήματα ενοχής και αναξιότητας τα οποία εκφράζοντας με την καθαρτική συμπεριφορά ενώ, η καθαρτική συμπεριφορά καταλήγει σε αρνητικά συναισθήματα

Ο θεραπευτής αφού ενισχύσει τον θεραπευόμενο ώστε να νιώσει ασφάλεια και εμπιστοσύνη στη θεραπευτική σχέση θα προχωρήσει στην εφαρμογή των γνωσιακών τεχνικών προσπαθώντας να αμφισβητήσει τις αρνητικές σκέψεις του εναλλάσσοντας αυτές με περισσότερο ρεαλιστικές. Ενώ, στο επίπεδο της συμπεριφοράς, θα εκπαιδεύσει τον θεραπευόμενο σε υγιεινούς τρόπους διατροφής και στον έλεγχο του σωματικού βάρους ενισχύοντας τόσο θετικά όσο και αρνητικά το επιθυμητό αποτέλεσμα της θεραπευτικής συνεργασίας.

Βασιλική Βενέτη

Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια