Η Αυτοκτονική Συμπεριφορά

Έρευνες έχουν δείξει ότι η αυτοκτονική συμπεριφορά είναι η όγδοη κύρια αιτία θανάτου στους άνδρες και η δεκάτη έκτη στις γυναίκες ενώ αποτελεί την τρίτη κυριότερη αιτία θανάτου για τα άτομα ηλικίας 10-24 ετών. Πιο συγκεκριμένα, καταγράφονται περίπου ένα εκατομμύριο επιτυχημένες προσπάθειες αυτοκτονίας και σημειώνονται 20 ως 30 εκατομμύρια απόπειρες αυτοκτονίας ετησίως σε όλο τον κόσμο. Βέβαια ο πραγματικός αριθμός αυτοκτονιών είναι πολύ μεγαλύτερος αφού πολλοί αυτοκτονικοί θάνατοι έχουν καταγραφεί ως ατυχήματα.

Όποια και να είναι τα πορίσματα των ερευνών, είναι γεγονός ότι η απόπειρα ή η αυτοκτονία αποτελεί μια από τις πλέον δυσάρεστες καταστάσεις τόσο στην ζωή του αυτόχειρα όσο και στην ψυχολογία των ανθρώπων που τον περιβάλλουν. Οι συνέπειες είναι καταστροφικές για όλους. Αφ ενός, ο άνθρωπος αφαιρεί την ζωή του και αφ ετέρου το ψυχικό κόστος για εκείνους που μένουν πίσω είναι δυσβάσταχτο. Οι άνθρωποι που βιώσαν την απώλεια ενός αγαπημένου λόγω αυτοκτονίας καλούνται να διαχειριστούν αντιδράσεις περιπλεγμένου πένθους αφού η απώλεια είναι τόσο ξαφνική και τραγική. Συχνά, αρνούνται ή κρύβουν την αιτία του θανάτου, αναρωτιούνται αν θα μπορούσαν να εμποδίσουν το γεγονός, κατηγορούν τους εαυτούς τους για τα θέματα που προηγήθηκαν της αυτοκτονίας, διακατέχονται από αίσθημα απόρριψης και θεωρούν ότι στιγματίζονται από τους άλλους. Επίσης, εκδηλώνουν μια σειρά από αντικρουόμενα συναισθήματα για τον θανόντα νιώθοντας έντονο συναισθηματικό πόνο και θλίψη για την απώλεια, ανημποριά για την αδυναμία πρόληψης του γεγονότος, έντονη λαχτάρα, συγκίνηση και θυμό για τον αυτόχειρα, αλλά και επίμονες σκέψεις που αφορούν την απώλεια, συμπεριφορές απομόνωσης και απόσυρσης, απώλεια της ευχαρίστησης και του ενδιαφέροντος για όλες τις καθημερινές δραστηριότητες, δυσκολίες στον ύπνο και αλλαγή στον τρόπο διατροφής ενώ, σε κάποιες περιπτώσεις, αναφέρεται αυτοκτονικός ιδεασμός ο οποίος εκφράζεται με την επιθυμία να συναντήσουν τον θανόντα. Ψυχολογικές αντιδράσεις οι οποίες είναι απολύτως αναμενόμενες αφού ο πενθώντας νιώθει ταυτόχρονα θύμα και δράστης της μοιραίας πράξης.

Αν και οι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι αυτοκτονούν είναι πολύπλευροι και περίπλοκοι, υπάρχουν κάποιες κοινές παρατηρήσεις που μπορούν να καθορίσουν τις πιθανές αιτίες. Πολλά αυτοκτονικά επεισόδια έχουν σημειωθεί στα πλαίσια ψυχικής διαταραχής. Συνήθως, παρατηρούμε αυτοκτονικές συμπεριφορές όταν ο άνθρωπος υποφέρει από κάποια διαταραχή διάθεσης όπως είναι η κατάθλιψη και η διπολική διαταραχή, από ορισμένες διαταραχές προσωπικότητας όπως είναι η οριακή-μεταιχμιακή διαταραχή της προσωπικότητας, από ψυχωσικές διαταραχές όπως είναι η σχιζοφρένεια, από διαταραχές πρόσληψης τροφής όπως είναι η νευρική ανορεξία και από διαταραχές εξάρτησης ψυχότροπων ουσιών. Επίσης, αυτοκτονικές συμπεριφορές έχουν αναφερθεί σε διάστημα μιας εβδομάδας μετά από νοσηλεία σε ψυχιατρικό πλαίσιο και εφόσον ο άνθρωπος δεν ακολούθησε τις απαραίτητες συμβουλές καθώς και σε καταστάσεις ξαφνικής αλλαγής της διάθεσης χωρίς να υπάρχει αντικειμενική αιτία.

Πρόσθετα, σημαντικοί εγκλητικοί παράγοντες της αυτοκτονικής συμπεριφοράς θεωρούνται τα έντονα και τραυματικά γεγονότα, οι σοβαρές απώλειες, ο χωρισμός, η οικογενειακή κατάσταση, η ανεργία, το χαμηλό εισόδημα, η ηλικία, το φύλο, η φυλή, η χρήση τοξικών ουσιών, η σωματική, σεξουαλική και συναισθηματική κακοποίηση, οι προηγούμενες απόπειρες αυτοκτονίας και το οικογενειακό ιστορικό αυτοκτονιών.

Έχει παρατηρηθεί ότι πολλοί άνθρωποι που προχωρούν σε απόπειρα αυτοκτονίας δεν αναφέρουν τις προθέσεις τους στους άλλους και ακόμα περισσότερο στον ειδικό που συνεργάζονται. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν κάποιες προειδοποιητικές ενδείξεις που μας βοηθούν να αντιληφθούμε πότε ένας άνθρωπος σκοπεύει να βλάψει τον εαυτό του οι οποίες περιλαμβάνουν την ξαφνική αλλαγή στην διάθεση, την ανεξήγητα ήρεμη συναισθηματική έκφραση, την τακτοποίηση πρακτικών και συναισθηματικών εκκρεμοτήτων, τις αποχαιρετιστήριες επισκέψεις σε προσφιλή άτομα, την σύνταξη της διαθήκης, την αγορά των μέσων για την αυτοκτονία, την συγγραφή αποχαιρετιστήριων επιστολών ή γραμμάτων αυτοκτονίας.

Και αν ο άνθρωπος τυχαίνει να συνεργάζεται με κάποιον ειδικό, εκείνος οφείλει να αξιολογήσει σημαντικά την εμφάνιση, το είδος και την ένταση των συμπτωμάτων της ψυχικής διαταραχής ώστε να τον παραπέμψει άμεσα στο πλέον κατάλληλο υποστηρικτικό πλαίσιο ώστε να αποτραπεί οποιαδήποτε αρνητική εξέλιξη.

Τηλέφωνα Άμεσης Παρέμβασης:
Κλίμακα-Ελλάδα: 1018
European Emergency Number: 112



Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA

Επιστημονική Υπεύθυνη ΔΔΕΕΨΥ® Ελλάδα

Υπεύθυνη Διεύθυνσης Veneti CPT Services Ltd Κύπρος