Άβολη και δύσκολη συνθήκη. Ίσως γιατί η διάγνωση μιας ψυχικής διαταραχής παγώνει τους ανθρώπους αφού, όσο και να πιστεύουμε ότι έχουμε εξελιχτεί, κάποια θέματα εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται ταμπού εξαιτίας της έλλειψης πληροφόρησης ή της λανθασμένης ενημέρωσης.
Βέβαια, αν το καλοσκεφτούμε κάθε άνθρωπος επιθυμεί να ζήσει το καλύτερο δυνατό σενάριο. Μια ζωή η οποία θα στηρίζεται σε όσα χρειάζονται για να έχει την ευτυχέστερη έκβαση σε όλες τις εκφάνσεις της. Και πόσο εύκολα μπορεί να ανατρέψει την πλοκή, το χτύπημα της διάγνωσης μιας ψυχικής διαταραχής που κυριολεκτικά γκρεμίζει οτιδήποτε έχει χτιστεί μέχρι τότε με υπερηφάνεια.
Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα, συναντούμε ανθρώπους που αντιδρούν αρνητικά στην συνειδητοποίηση μιας δυσλειτουργικής ψυχικής αντίδρασης. Και πολύ συχνά, παρατηρούμε ανάλογες στάσεις ακόμα και από το περιβάλλον του ανθρώπου που υποφέρει από μια ψυχική ασθένεια. Άλλωστε έννοιες όπως η τρέλα, ο ψυχοπαθής, είναι λέξεις που χρησιμοποιούνται συχνά για να περιγράψουν ότι πραγματικά φοβούνται οι άνθρωποι.
Αλήθεια, τι θα κάναμε αν ξαφνικά χάναμε το μυαλό μας; Αν ουρλιάζαμε στο πλήθος χωρίς να υπάρχει λόγος; Αν ζούσαμε σε άλλη πραγματικότητα; …. Ούτε στον χειρότερο εχθρό μας, θα σκεφτούμε!
Και ποια θα είναι η συνέχεια; Μια ζωή σε συνθήκες εγκλεισμού, ή η συνεχής ανάγκη της φαρμακευτικής υποστήριξης ή οι αμέτρητες ώρες συνεδριών στο γραφείο ενός θεραπευτή;
Σαφώς και, υπάρχουν ανθρώπινες αντιδράσεις οι οποίες πολλές φορές χρήζουν αυτών των αναγκών αλλά, δεν συμβαίνει πάντα. Γιατί, η ψυχική διαταραχή σε καμιά περίπτωση δεν αγγίζει καταστάσεις εκτός ελέγχου ακόμη και όταν, κάποιες ψυχολογικές ασθένειες εκδηλώνονται με ιδιαιτέρως έντονα σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα.
Άλλωστε, η ψυχική ασθένεια πλέον εξετάζεται και υποστηρίζεται αναλόγως όπως κάθε οργανική αρρώστια με μόνη διαφορά την αναγκαιότητα της παρέμβασης από άλλους ειδικούς. Προϋπόθεση η οποία οδήγησε στην εξοικείωση με την επαγγελματική ιδιότητα και την αποδοχή του ρόλου του ψυχιάτρου, του ψυχολόγου και του ψυχοθεραπευτή.
Συνεπώς, αν χρειαστεί κάποια στιγμή στην ζωή μας να αναζητήσουμε βοήθεια από έναν ειδικό θεραπευτή, πλέον γνωρίζουμε ότι τότε θα συνεργαστούμε με έναν άνθρωπο ο οποίος έχει εκπαιδευτεί ακαδημαϊκά και επαγγελματικά στην εφαρμογή μιας συγκεκριμένης ψυχολογικής θεωρίας στοχεύοντας κυρίως στην θεραπεία των συμπτωμάτων των ψυχικών διαταραχών.
Βέβαια, όταν καλούμαστε να διαχειριστούμε έντονες ψυχικές αντιδράσεις, ποσώς μας ενδιαφέρει αν ο ειδικός είναι εκπαιδευμένος στο ένα ή στο άλλο ψυχοθεραπευτικό μοντέλο. Το ζητούμενο είναι να απαλλαγούμε το συντομότερο δυνατό από εκείνες τις ψυχολογικές εκφράσεις που δυσκολεύουν την ζωή μας και πιο πολύ, από τον τρομακτικό προβληματισμό αν είμαστε ή όχι τρελοί!
Αλήθεια ο ψυχίατρος, ψυχολόγος, ψυχοθεραπευτής μπορεί να καταλάβει τον πόνο και περισσότερο την ανησυχία που νιώθουμε αναφορικά με την κατάσταση που βιώνουμε; Ή προσπαθώντας να νιώσουμε καλύτερα, η ψυχολογία μας θα επιβαρυνθεί επιφέροντας κάθε άλλο παρά ικανοποιητικά αποτελέσματα; Τελικά, είναι δυνατός ο ρόλος ενός θεραπευτή;
Ο θεραπευτής λοιπόν είναι εκεί για να ακούσει, να κατανοήσει, να ορίσει και στηριζόμενος στην συνεργατική του διάθεση να καθοδηγήσει τον θεραπευόμενο στην διευθέτηση των θεραπευτικών στόχων.
Αρχικά, ο ειδικός στην ψυχική υγεία οφείλει να αφιερώσει όσο χρόνο απαιτεί η κλινική αξιολόγηση ώστε να διαμορφώσει μια πρώτη άποψη για την ψυχική κατάσταση του ανθρώπου που έχει συναντήσει. Άλλωστε, η πρώτη συνεδρία με τον θεραπευόμενο είναι η πιο κρίσιμη για την πορεία της θεραπευτικής συνεργασίας αφού, στην διάρκεια της, κρίνονται αρκετά θέματα που αφορούν στην αποτελεσματικότητα της διαδικασίας.
Γιατί είναι αλήθεια ότι κάθε θεραπευόμενος αντιμετωπίζει ένα ή πολλά σοβαρά θέματα, τα οποία εμποδίζουν σημαντικά την ευημερία του. Είναι εκείνα τα εμπόδια που στέκονται σταθερά στο δρόμο του και τον απομακρύνουν από τον σταθμό του. Μπορεί να ονομάζονται συμπτώματα, αρνητικές σκέψεις, δυσάρεστα συναισθήματα ή κακές συμπεριφορές και πιθανόν, να είναι οι μικρές ή μεγάλες αιτίες του φόβου που νιώθει για το παράλογο γιατί, είναι τόσο έντονα και διαταράζουν τόσο πολύ την ηρεμία του, που φορές νιώθει ότι χάνει το μυαλό του.
Και ναι μπορεί να είναι έτσι, μπορεί να υπάρχουν στιγμές που ο θεραπευόμενος νιώθει να χάνει την επαφή με τον εαυτό και τον κόσμο γύρω του και να έχει την αίσθηση ότι όσο και να προσπαθεί δεν θα καταφέρει να επιβληθεί σε όσα τον ταλαιπωρούν.
Γιατί έχει απόλυτο δίκιο, είναι δύσκολο οτιδήποτε καλείται να διαχειριστεί. Έχει όμως σημασία ότι προσπαθεί για το καλύτερο δυνατό. Άλλωστε θέλει να βοηθήσει τον εαυτό του να ξεπεράσει τα εμπόδια που ξεπηδούν μπροστά του και εφόσον, έχει πίστη στην προσπάθεια του, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα καταφέρει να έχει την ηρεμία που τόσο επιθυμεί.
Αφού, όλες αυτές οι ψυχικές αντιδράσεις είναι μέρος του εαυτού, ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο εκφράζεται υπό συγκεκριμένες αιτίες. Η «φυσιολογική αντίδραση» του ψυχικού οργανισμού στις πλέον «παράλογες συνθήκες» που φαίνεται να εκτυλίσσονται στο χωρο-χρονικό περιβάλλον.
Και σε αυτές τις «παράλογες συνθήκες», πως είναι δυνατόν κάποιος άνθρωπος να αντιδράσει «φυσιολογικά»!
Βασιλική Βενέτη, Post MA
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, «Διεπιστημονικό Δίκτυο Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας»
