Διεπιστημονικό Δίκτυο Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας

Το Διεπιστημονικό Δίκτυο Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας συστάθηκε το 2011. Η Επιστημονική Επίβλεψη του ΔΔΕΕΨΥ υποστηρίζεται από την Βασιλική Βενέτη, Post MA.  

Στόχος του Δικτύου είναι η εξειδικευμένη εκπαιδευτική και επαγγελματική επιμόρφωση των Συμβούλων, Ψυχολόγων, Ψυχοθεραπευτών, Ψυχιάτρων και Ειδικών Ψυχικής Υγείας στην Ελληνική επικράτεια.

Παράλληλα, το ΔΔΕΕΨΥ διοργανώνει σεμινάρια και ημερίδες αποσκοπώντας στην ενημέρωση και στην ευαισθητοποίηση του επιστημονικού και, όχι μόνο, κοινού με θεματολογία που αφορά στις προσφάτες εξελίξεις στον χώρο της Ψυχικής Υγείας.

 

 

Βασιλική Βενέτη, Post M.A.

Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Επιστημονική Υπεύθυνη του ΔΔΕΕΨΥ

Κρίσεις Πανικού

Το άγχος, αν και δεν αποτελεί ευχάριστο συναίσθημα, συνοδεύει σχεδόν όλες τις σημαντικές δραστηριότητες της ζωής μας. Συχνά εκφράζεται με σκέψεις ανησυχίας για το μέλλον και εκτονώνεται με σωματικές αντιδράσεις.

Όμως τι πραγματικά συμβαίνει στο σώμα μας, όταν βιώνουμε έντονο άγχος; Αν και τα συμπτώματα ποικίλουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, υπάρχει μια ομοιότητα.

Μια καθορισμένη χρονική περίοδος έντονου φόβου κατά την οποία αισθανόμαστε την καρδιά μας να χτυπά γρήγορα, ιδρώνουμε υπερβολικά, φοβόμαστε πολύ, λαχανιάζουμε, νομίζουμε ότι ο αέρας εξαντλείται, ζεσταινόμαστε, πνιγόμαστε, ζαλιζόμαστε, πονάει ο θώρακας ή η κοιλιά μας, νιώθουμε ότι θα λιποθυμήσουμε, πιστεύουμε ότι όσα συμβαίνουν δεν είναι πραγματικά και ότι δεν είμαστε ο εαυτός μας, φοβόμαστε ότι θα τρελαθούμε ή ότι θα πεθαίνουμε. Έτσι καταλήγουμε σε κρίση ή καλύτερα σε διαταραχή πανικού.

Η διαταραχή πανικού διαχωρίζεται σε διαταραχή πανικού χωρίς αγοραφοβία και σε διαταραχή πανικού με αγοραφοβία. Στην διαταραχή πανικού χωρίς αγοραφοβία, δεν εκδηλώνουμε μια κρίση όταν είμαστε έξω μόνοι, στεκόμαστε σε ουρά, βρισκόμαστε πάνω σε γέφυρα, ταξιδεύουμε με λεωφορείο, τρένο ή αυτοκίνητο.

Αντιθέτως στην διαταραχή πανικού με αγοραφοβία, εκδηλώνουμε τα προαναφερθέντα συμπτώματα μέσα σε πλήθος, σε καταστάσεις που η φυγή είναι δύσκολη, σε περίπτωση που έχουμε μία προσβολή ή συμπτώματα αυτής και νομίζουμε ότι δεν υπάρχει βοήθεια.

Ορισμένα κλινικά αίτια που οδηγούν στη διαταραχή είναι η κληρονομικότητα, το αυξημένο άγχος, η λήψη φαρμακευτικής αγωγής, το κάπνισμα, το αλκοόλ, η χρήση τοξικών ουσιών, οι διατροφικές συνήθειες. Έντονα γεγονότα όπως οι απώλειες, η εμπειρία ενός βίαιου συμβάντος, η αδυναμία έκφρασης των συναισθημάτων, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, οι ανικανοποίητες διαπροσωπικές σχέσεις, η αναζήτηση αποδοχής από το περιβάλλον και η αδυναμία ελέγχου των καταστάσεων.

Η διαταραχή πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία είναι ψυχική ασθένεια η οποία επιδρά στη λειτουργικότητα αφαιρώντας το δικαίωμα να ζούμε φυσιολογικά ενώ συνδέεται άμεσα με τον τρόπο σκέψης μας. Δηλαδή, σε καταστάσεις που δεν είναι αντικειμενικά απειλητικές για την ακεραιότητα μας, τα σωματικά συμπτώματα που ενεργοποιούνται προκαλούν δυσφορία και οδηγούν σε κρίση πανικού εξαιτίας του τρόμου που βιώνουμε εκείνη τη στιγμή.

Όταν οι προσβολές πανικού είναι συχνές η ιατρική εξέταση είναι απαραίτητη. Αν ο γιατρός καθορίσει πως τα συμπτώματα δεν οφείλονται σε οργανικά αίτια, είναι ωφέλιμο να απευθυνθούμε σε ψυχοθεραπευτή.

Η γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία αντιμετωπίζει ριζικά τις κρίσεις πανικού μειώνοντας την συχνότητα και το ποσοστό επανεμφάνισης. Στόχος της ψυχοθεραπείας είναι η κατανόηση της προέλευσης και η συμφιλίωση με τις κρίσεις πανικού. Επιτυγχάνεται μέσα από την αναγνώριση των ερεθισμάτων και των σκέψεων που οδηγούν στην εκδήλωση των σωματικών συμπτωμάτων. Ο θεραπευτής συνεργάζεται με τον θεραπευόμενο για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που προκύπτουν από το φόβο εκδήλωσης των προσβολών. Όταν ο θεραπευόμενος αυξήσει τα επίπεδα της λειτουργικότητας του και είναι σε θέση να ελέγξει την πυροδότηση των κρίσεων πανικού, ο θεραπευτής προχωρά στο τερματισμό της θεραπευτικής διαδικασίας.

Βασιλική Βενέτη, Post Μ.Α.
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Επιστημονική Υπεύθυνη του ΔΔΕΕΨΥ

Πηγή: Δημοσίευση στην εφημερίδα “University Press”, Νοέμβριος 2008

Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή συναντάτε στην κατηγορία των αγχωδών διαταραχών με χαρακτηριστικό συναίσθημα την ένταση και την ανησυχία. Ο άνθρωπος που υποφέρει από την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή υιοθετεί στον τρόπο σκέψης του ιδεοληψίες και καταναγκασμούς.

Ως ιδεοληψίες ορίζουμε επαναλαμβανόμενες σκέψεις οι οποίες είναι συγκεκριμένες, ιδιαίτερα δυσάρεστες και ικανές να εντείνουν το αίσθημα άγχους. Το άτομο χαρακτηρίζει αυτές ως περίεργες ενώ έχει επίγνωση ότι είναι αποτέλεσμα του τρόπου σκέψης του. Κατά συνέπεια, οι ιδεοληψίες διαφοροποιούν την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή από τις ψυχώσεις αφού το άτομο γνωρίζει την αιτία των ιδεών.
Κατηγοριοποιούνται σε ιδεοληψίες μόλυνσης, πρόκλησης βλάβης στον εαυτό ή στους άλλους, απώλειας ελέγχου, σεξουαλικού περιεχομένου, τακτοποίησης και θρησκευτικού ή ηθικού περιεχομένου.

Στη συνέχεια, το άτομο προσπαθώντας να μειώσει το άγχος που νιώθει ως επακόλουθο των ιδεοληψιών, επαναλαμβάνει συγκεκριμένες πράξεις ή συμπεριφορές. Οι καταναγκασμοί διαχωρίζονται σύμφωνα με το είδος της ιδεοληψίες που προσπαθεί να αντιμετωπίσει.
Έτσι λοιοπόν συναντούμε γνωσιακούς καταναγκασμούς αλλά και καταναγκασμούς καθαριότητας, επανελέγχου, λέξεων, πράξεων και φράσεων, τακτοποίησης, θυσαυρισμού.

Η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή επηρεάζει άμεσα τη λειτουργικότητα του ατόμου ενώ αποτελεί μια αρκετά συχνή ψυχική νόσο αφού καλύπτει το 2% του συνολικού πληθυσμού.
Κάποιες από τις αίτιες πυροδότησης της ιδεοψυχναγκαστικής διαταραχής εντοπίζονται σε βιολογικούς παραγόντες όπως η κληρονομική προδιάθεση καθώς και δυσλειτουργίες στο κεντρικό νευρικό σύστημα όπως η αυξημένη δραστηριότητα στο κογχομετωπιαίο φλοιό, μέρος του εγκεφάλου το οποίο ευθύνεται για την αντίληψη του φόβου και του άγχους και στον κερκοφόρο πυρήνα βασικών γαγγλίων ο οποίος ελέγχει την έναρξη και την λήξη των σκέψεων και των πράξεων.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα κριτήρια του διαγνωστικού και στατιστικού εγχειριδίου ψυχικών διαταραχών για να καταλήξουμε σε διάγνωση Ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, ο θεραπευόμενος οφείλει να πληροί τα ακόλουθα συμπτώματα.
300.3 Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
Α. Είτε ιδεοληψίες είτε ψυχαναγκασμοί:
Ιδεοληψίες όπως ορίζονται από τα (1), (2), (3) και (4):
(1) επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, παρορμήσεις και εικόνες οι οποίες βιώνονται κάποιες φορές κατά τη διάρκεια της διαταραχής σαν παρείσακτες και απρόσφορες και προκαλούν έντονο άγχος ή ενόχληση
(2) οι σκέψεις, οι παρορμήσεις ή οι εικόνες δεν αποτελούν απλά υπερβολικές ανησυχίες για προβλήματα της πραγματικής ζωής
(3) το άτομο προσπαθεί να αγνοεί ή να καταστέλλει τέτοιες σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες, ή να τις εξουδετερώνει με κάποια άλλη σκέψη ή πράξη
(4) το άτομο αναγνωρίζει ότι οι ιδεοληπτικές σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες αποτελούν προϊόν του δικού νου (δεν επιβάλλονται από έξω όπως στην παρεμβολή της σκέψης)
Ψυχαναγκασμοί όπως ορίζονται από τα (1) και (2)
(1) επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (πχ πλύσιμο χεριών, τακτοποίηση, έλεγχος) ή νοερές πράξεις (πχ προσευχές, μετρήσεις, σιωπηρές επαναλήψεις λέξεων), τις οποίες το άτομο αισθάνεται αναγκασμένο να εκτελέσει σε απάντηση μιας ιδεοληψίας ή σύμφωνα με κανόνες οι οποίοι πρέπει να εφαρμοστούν αυστηρά
(2) οι συμπεριφορές ή οι νοερές πράξεις αποβλέπουν στην αποτροπή ή τη μείωση της ενόχλησης ή στην αποτροπή κάποιου απευκταίου γεγονότος ή κατάστασης΄ ωστόσο αυτές οι συμπεριφορές ή οι νοερές πράξεις δεν συνδέονται με ρεαλιστικό τρόπο με αυτό, για το οποίο έχουν σχεδιαστεί να εξουδετερώνουν ή να αποτρέπουν ή είναι σαφώς υπερβολικές
Β. Κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια της πορείας της διαταραχής το άτομο έχει αναγνωρίσει ότι οι ιδεοληψίες ή οι ψυχαναγκασμοί είναι υπερβολικοί ή παράλογοι. Σημείωση: Αυτό δεν ισχύει στα παιδιά.
Γ. Οι ιδεοληψίες ή οι ψυχαναγκασμοί προκαλούν έκδηλη ενόχληση, είναι χρονοβόροι (απαιτούν περισσότερο από μια ώρα την ημέρα) ή παρεμποδίζουν σημαντικά τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες, την επαγγελματική (ή σχολική) δραστηριότητα ή τις συνήθεις κοινωνικές δραστηριότητες ή σχέσεις.
Δ. Αν είναι παρούσα μια άλλη διαταραχή του Άξονα Ι, το περιεχόμενο των ιδεοληψιών ή των ψυχαναγκασμών δεν περιορίζεται σε αυτήν (πχ έντονη ενασχόληση με τροφή σε παρουσία Διαταραχής στην Πρόσληψη Τροφής΄ τράβηγμα τριχών σε παρουσία Τριχοτιλλομανίας’ ανησυχία με την εμφάνιση σε παρουσία Σωματοδυσμορφικής Διαταραχής’ έντονη ενασχόληση με ουσίες σε παρουσία Διαταραχής Χρήσης Ουσιών’ έντονη ενασχόληση με την ύπαρξη σοβαρής ασθένειας σε παρουσία Υποχονδρίασης’ έντονη ενασχόληση με σεξουαλικές παρορμήσεις και φαντασιώσεις σε παρουσία μιας Παραφιλίας ή ενοχικοί μηρυκασμοί σε παρουσία Μείζονος Καταθλιπτικής Διαταραχής).
Ε. Η διαταραχή δεν οφείλεται στις άμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας (πχ ουσία κατάχρησης, φάρμακα) ή σε γενική σωματική κατάσταση.
Προσδιορίστε αν:
Με φτωχή εναισθησία: αν, στο μεγαλύτερο διάστημα κατά τη διάρκεια του τρέχοντος επεισοδίου, το άτομο δεν αναγνωρίζει ότι οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοί είναι υπερβολικοί και παράλογοι.

Στα πλαίσια της θεραπείας, αν είναι απαραίτητο, ο ψυχίατρος προτείνει το κατάλληλο φαρμακευτικό σχήμα λαμβάνοντας υπόψη την ένταση των συμπτωμάτων της διαταραχής καθώς και τις προσωπικές ανάγκες του θεραπευόμενου.
Ο συνδιασμός της φαρμακευτικής αγωγής και της γνωσιακής-συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας αποδίδει ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Ο θεραπευτής αφού δομήσει μια ασφαλής θεραπευτική σχέση η οποία θα χαρακτηρίζεται από πνεύμα εμπιστοσύνης και κατανοήσης θα προχωρήσει στην εφαρμογή των κατάλληλων συμπεριφορικών και γνωσιακών τεχνικών που θα έχουν ως στόχο τη μείωση της έντασης αλλά και της συχνότητας τόσο των ιδεοληψιών όσο και των καταναγκασμών.

Βασιλική Βενέτη, Post MA
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Επιστημονική Υπεύθυνη του ΔΔΕΕΨΥ

Εαυτός…. αυτός ο Υπέροχος Άνθρωπος!

Πως πέρασαν τα χρόνια! Σαν χθες φαίνεται τότε που είμαστε παιδιά και απολαμβάναμε τις φροντίδες των άλλων ζώντας ανέμελα. Τότε που περιμέναμε εναγωνίως… να γίνουμε πια μεγάλοι για να κυριαρχήσουμε στον κόσμο, να δώσουμε πνοή στα όνειρα μας και να κάνουμε επιτέλους ότι απαγορευτικά μας στερούσαν εκείνοι που δεν καταλάβαιναν τι πραγματικά θέλαμε.

Τελικά, ο χρόνος πέρασε απίστευτα γρήγορα! Τόσο πολύ, που αν κάποιος τότε έλεγε πως ένα πρωινό θα κοιτούσαμε πίσω βλέποντας με γλυκιά μελαγχολία αλλά και αμέριστο θαυμασμό τον εαυτό μας να βαδίζει και να ζει όσα έχουν περάσει, θα λέγαμε ότι πρόκειται για ένα καλόγουστο παιχνίδι από αυτά που μόνο η ζωή μπορεί να στήσει.

Και ναι, καταφέραμε να φθάσουμε στο παρόντα χρόνο. Εδώ που όλα είναι ακριβώς όπως είχαμε φανταστεί τότε. Έχουμε καταφέρει να διαμορφώσουμε την δική μας πραγματικότητα, τον μικρόκοσμο μας, το περιβάλλον στο οποίο νιώθουμε ασφάλεια και ευγνωμοσύνη για όσα έχουμε αποκτήσει.

Δεν είναι και λίγα άλλωστε… και δεν έγιναν εύκολα! Πορευτήκαμε, αγωνιστήκαμε, δυσκολευτήκαμε, απολαύσαμε, χαρήκαμε, λυπηθήκαμε, αποδεχτήκαμε, αρνηθήκαμε! Και παρ όλα αυτά, αγγίξαμε το σημείο που είχαμε καθορίσει κάθε στιγμή. Άλλοτε μόνοι, άλλοτε με την παρουσία άλλων μα, πάνω από όλα σταθερά με τον εαυτό μας!

Ο εαυτός, μια σύντομη λέξη με σοβαρή σημασία. Αλήθεια, ποια απάντηση θα δίναμε στο ερώτημα: «Πως περιγράφεις τον εαυτό σου;»

Θα απαντούσαμε άραγε αναφέροντας θετικούς χαρακτηρισμούς ή θα σκιαγραφούσαμε την προσωπικότητα μας τονίζοντας την παλέτα με σκούρες αποχρώσεις;

Η απάντηση είναι μοναδική για κάθε ένα από εμάς. Και μπορεί να διαφοροποιείται υπό συγκεκριμένες χωροχρονικές συνθήκες, όμως είναι βέβαιο, ότι σε όλες τις αποκρίσεις, θετικές ή αρνητικές, η αγάπη για τον εαυτό παίρνει την μορφή σταθερής αξίας.

Και εκεί που η αγάπη είναι άφθονη, η δυναμική οποιασδήποτε σχέσης είναι μοναδική, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για την σχέση με τον ίδιο τον εαυτό!

Με τον άνθρωπο που στέκεται δίπλα μας αλύγιστα ότι και αν συμβεί, όποια και αν είναι η εξέλιξη της ιστορίας. Γιατί θα συναντήσουμε και θα συμπορευτούμε με χιλιάδες ανθρώπους με τους οποίους θα μοιραστούμε εμπειρίες αλλά, όποιοι και αν έρθουν στον δρόμο μας, ότι και να ζήσουμε μαζί τους, μόνο ο εαυτός θα μας ακολουθεί πιστά καθορίζοντας κάθε φορά τις ιδανικές συνθήκες για την εξέλιξη μας όπως αλάνθαστα αποδεικνύεται αργότερα.

Άρα πρόκειται αν όχι για ένα μεγάλο έρωτα τότε, σίγουρο για ένα φλογερό πάθος. Αγάπη που χρειάζεται να εκδηλώνεται σε κάθε στιγμή και με κάθε αφορμή. Φυσικά, ο τρόπος για άλλη μια φορά θα προσαρμοστεί στις εκφράσεις των ανθρώπων. Αλλά κάπου ανάμεσα στην διαφορετικότητα, θα συναντήσουμε κάποια κοινά σημεία, τις ομοιότητες της ανομοιομορφίας του ανθρώπινου γένους.

Μπορεί να είναι ένα χαμόγελο, μπορεί να είναι μια επιβράβευση, μπορεί να είναι μια νοερή αγκαλιά. Πιθανόν, να εκφράζεται μέσω της φροντίδας, της ανησυχίας μήπως συμβεί κάτι κακό, της περηφάνιας, της αξιοπρέπειας, της προφύλαξης από τις κακοτοπιές. Η να έχει την έκφραση της περιποίησης, της καλής αισθητής, της προσωπικής βελτίωσης, της συνείδησης.

Με όποιον τρόπο και αν εκδηλώνεται, είναι γεγονός πως η αγάπη που νιώθουμε για εμάς θα αποτελέσει τις βάσεις για την διαμόρφωση της θετικής πεποίθησης του εαυτού.

Και ως γνωστό αλλά κοινότυπο, όσο περισσότερο πιστεύουμε σε εμάς τόσο πιο λειτουργικά απαντάμε στην καθημερινότητα μας. Γιατί μπορεί να στηριζόμαστε και να αγαπάμε τον εαυτό αλλά ας μην ξεχνάμε πως κατά βάση είμαστε κοινωνικά όντα.

Για αυτό χρειάζεται να συνυπάρχουμε αναγνωρίζοντας τις επιθυμίες και καθορίζοντας τις καταστάσεις πραγματοποίησης αυτών, επιλέγοντας την οδό που θεωρούμε ικανή να μας οδηγήσει στο τέλος της διαδρομής.

Και έχοντας καλά στο μυαλό και στην ψυχή μας ότι ο εαυτός είναι ο πιο σημαντικός άνθρωπος στην γη, να αρνούμαστε καθετί που προσβάλει τον αυτοσεβασμό και χωρίς συμβιβασμούς να επιδιώκουμε ότι πραγματικά μας αξίζει…. τίποτε λιγότερο από το καλύτερο!

Βασιλική Βενέτη, Post M.A.
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Επιστημονική Υπεύθυνη του ΔΔΕΕΨΥ