Τρόποι Διαχείρισης της Κατάθλιψης

Ακούμε συχνά τους ειδικούς να υποστηρίζουν ότι η κατάθλιψη αποτελεί τη ψυχική ασθένεια του αιώνα αφού επηρεάζει σημαντικά τη διάθεση ενώ επιδρά άμεσα τόσο στον τρόπο σκέψης όσο και στη συμπεριφορά των ανθρώπων.

Κάποιες φορές παρατηρούμε την εμφάνιση συγκεκριμένων σωματικών συμπτωμάτων ως μέσο εκτόνωσης της ψυχικής έντασης που νιώθουμε. Η κατάθλιψη δεν έχει καμία σχέση με το μελαγχολικό συναίσθημα που βιώνουμε ίσως συχνά ως συνέπεια της έκθεσης μας σε στενάχωρες συναισθηματικά καταστάσεις. Αντιθέτως, το καταθλιπτικό συναίσθημα έχει μεγάλη ένταση και διάρκεια ενώ καταλήγει σε έκπτωση της λειτουργικότητας σε πολλούς τομείς στη ζωή μας.

Πιο συγκεκριμένα πάσχουμε από κατάθλιψη όταν σημειώνουμε καταθλιπτική διάθεση στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας για ένα διάστημα τουλάχιστον δύο εβδομάδων, δεν νιώθουμε ευχαρίστηση και χάνουμε το ενδιαφέρον που είχαμε σε καθημερινές δραστηριότητες. Αν ανησυχούμε και φοβούμαστε ότι θα συμβεί κάποιο κακό. Αισθανόμαστε δυσφορία, κοιμόμαστε πολλές ή λίγες ώρες, δεν έχουμε όρεξη για φαγητό ή τρώμε πολύ με αποτελέσμα να αυξομειώνεται σημαντικά το σωματικό βάρος μας. Νιώθουμε κουρασμένοι σωματικά και ψυχικά ενώ μας χαρακτηρίζει απαισιοδοξία και απογοήτευση για το μέλλον. Δεν υπάρχει ερωτική διάθεση, δυσκολευόμαστε να συγκεντρωθούμε, να σκεφτούμε, να θυμηθούμε και να προχωρήσουμε σε αποφάσεις. Νιώθουμε ενοχές και έχουμε αρνητική εικόνα για τις ικανότητες μας ενώ σκεφτομάστε συνεχώς το θάνατο.

Φυσικά όλα τα παραπάνω μπορούν να ληφθούν υπόψη ως συμπτώματα καταθλιπτικής διαταραχής εφόσον δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα υγείας.
Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο ως προς την εμφάνιση και την ένταση.

Υπό αυτές τις συνθήκες, διαμορφώνουμε αρνητική θέωρηση για τον εαυτό μας, χαρακτηρίζοντας εμάς ως ανεπαρκείς, άχρηστους, και ελλιπείς ψυχικά, σωματικά και διανοητικά. Πιστεύουμε ότι το περιβάλλον μας είναι ιδιαίτερα απαιτητικό και απορρηπτικό ενώ το μέλλον μας διαφαίνεται αρνητικό χωρίς ευχάριστες στιγμές και ελπιδοφόρες καταστάσεις.

Τα αίτια της κατάθλιψης διαχωρίζονται σε γενετικά, βιολογικά και ψυχολογικά. Στα γενετικά αίτια συναντάμε την κληρονική προδιάθεση της διαταραχής. Στα βιολογικά αίτια, διάφορες ασθένειες όπως οι παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος πχ σκλήρυνση κατά πλάκας, εγκεφαλικό επεισόδιο, αλλά και ενδοκρινείς παθήσεις όπως ο υποθυρεοδισμός, καθώς και οι λοιμώξεις του κεντρικού νευρικού συστήματος πχ AIDS, όπως και κάποιες μορφές καρκινού πχ του παγκρέατος επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα και πιο ειδικά την περιοχή του συναισθήματος με αποτέλεσμα την έντονη αλλαγή της διάθεσης. Επίσης, σημαντική είναι η μη ισορροπημένη λειτουργία των νευροδιαβιβαστών πχ της σεροτονίνης καθώς και η χρήση φαρμάκων.

Στα ψυχολογικά αίτια γίνεται λόγος για πρώιμες εμπειρίες που σχετίζονται με φυσικές ή συναισθηματικές απώλειες, αρνητικά αλλά και τραυματικά γεγονότα ζωής καθώς και έντονες συναισθηματικά κατάστασεις.

Μπορεί όταν βιώνουμε αρνητικά συναισθήματα να καθίστατε δύσκολο να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να αισθανθεί ευχάριστα, ωστόσο υπάρχουν κάποιες τεχνικές που αν τις εφαρμόσουμε είναι πολύ πιθανό να μας ενισχύσουν ώστε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τον αρνητισμό μας.

Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο λοιπόν να συνειδητοποιήσουμε ότι τόσο οι σωματικές όσο και οι ψυχολογικές αντιδράσεις είναι αποτέλεσμα της κατάθλιψης και όχι χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μας. Ενώ, οι σκέψεις μας είναι αρνητικές και υποκειμενικές αφού δεν αντιπροσωπεύουν την κατάσταση που βιώνουμε αλλά εκφράζουν κυρίως την αρνητική διάθεση μας.

Είναι επίσης βοηθητικό να μην θέτουμε δύσκολους και απαιτητικούς στόχους, να αναβάλουμε σημαντικές αποφάσεις, να μην αναλαμβάνουμε μεγαλύτερη ευθύνη από όση μπορούμε να "σηκώσουμε" και βεβαίως να ορίζουμε προτεραιότητες όσον αφορά τις απαιτήσεις της καθημερινότητας μας.
Να επιβραβεύουμε τον εαυτό μας για οποιοδήποτε επίτευγμα και να συμμετέχουμε σε δραστηριότητες που μας βοηθούν να νιώσουμε ευχάριστα. Να παρατηρούμε τον τρόπο σκέψης μας ώστε να εντοπίζουμε τις θετικές και να σκεφτόμαστε περισσότερο ρεαλιστικά.
Να επιδιώκουμε τη συντροφιά των άλλων ανθρώπων, να βγαίνουμε συχνά έξω και να ασκούμαστε σωματικά.

Αν υπάρχουν σκέψεις αυτοκτονίας, να ενημερώνουμε το περιβάλλον μας, τον ειδικό που μας παρακολουθεί και να έχουμε πάντα κοντά μας τους αριθμούς των τηλεφωνικών γραμμών ψυχολογικής υποστήριξης. Μα πάνω από όλα, να αναγνωρίσουμε ότι είναι σημαντικό να εξεταστούμε από ειδικό θεραπευτή και να ακολουθήσουμε τη σωστή θεραπεία γιατί η εγκαίρη παρέμβαση προλαμβάνει την κατάθλιψη και δεν τη καθιστά χρόνια.

Βασιλική Γ. Βενέτη, Post Μ.Α.
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια