Η Κοινωνική Φοβία συναντάτε στην ομάδα των Αγχωδών Διαταραχών σύμφωνα με τη κατηγοροποίηση των ψυχικών διαταραχών του DSM-IV-TR. Στα πλαίσια της διαταραχής, ο άνθρωπος φοβάται ότι θα γίνει το κέντρο του ενδιαφέροντος και της κριτικής αφού θεωρεί ότι το περιβάλλον του παρατηρεί και σχολιάζει αρνητικά τη συμπεριφορά, τις κινήσεις ή τα λόγια του προκαλώντας σε εκείνο ντροπή και άγχοςΤα Ψυχολογικά Συμπτώματα της Κοινωνικής Φοβίας
Το άτομο που υποφέρει από κοινωνική φοβία βιώνει έντονο άγχος όταν καλείται να ανταποκριθεί σε κοινωνικές περιστάσεις, αισθάνεται θλίψη και μοναξιά, απομονώνεται από το περιβάλλον του. Χαρακτηρίζεται από χαμηλή αυτοεκτίμηση σχηματίζοντας αρνητική εικόνα για τον εαυτό του. Ενώ, ο τρόπος σκέψης του είναι αρνητικός και δυσλειτουργικός.
Το άτομο που υποφέρει από κοινωνική φοβία βιώνει έντονο άγχος όταν καλείται να ανταποκριθεί σε κοινωνικές περιστάσεις, αισθάνεται θλίψη και μοναξιά, απομονώνεται από το περιβάλλον του. Χαρακτηρίζεται από χαμηλή αυτοεκτίμηση σχηματίζοντας αρνητική εικόνα για τον εαυτό του. Ενώ, ο τρόπος σκέψης του είναι αρνητικός και δυσλειτουργικός.
Τα Σωματικά Συμπτώματα της Κοινωνικής Φοβίας
Συνεπώς, κάθε φορά που το άτομο εκτίθεται κοινωνικά εκδηλώνει συγκεκριμένες σωματικές αντιδράσεις όπως το κοκκίνισμα του προσώπου, η ναυτία, ο εμετός, η συχνουρία, η ταχυκαρδία, η εφίδρωση, ο κόμπος στο λαιμό, οι κράμπες στο στομάχι και η αδυναμία ελέγχου της αναπνοής.
Σε κάποιες περιπτώσεις, τα σωματικά συμπτώματα είναι ιδιαίτερα έντονα και μπορούν να καταλήξουν σε κρίση πανικού.
Σε κάποιες περιπτώσεις, τα σωματικά συμπτώματα είναι ιδιαίτερα έντονα και μπορούν να καταλήξουν σε κρίση πανικού.
300.23 Κοινωνική Φοβία (Κοινωνική Αγχώδης Διαταραχή)
Α. Έκδηλος και επίμονος φόβος του ατόμου μιας ή περισσοτέρων καταστάσεων, οι οποίες είναι είτε κοινωνικές είτε απαιτείται να ενεργήσει μπροστά σε κοινό και στις οποίες εκτίθεται σε αγνώστους ανθρώπους ή σε πιθανό εξονυχιστικό έλεγχο από άλλα άτομα. Το άτομο φοβάται ότι θα ενεργήσει με ένα τρόπο (η θα δείξει συμπτώματα άγχους)που θα το ταπεινώσει ή θα το φέρει σε αμηχανία. Σημείωση: Στα παιδιά πρέπει να υπάρχει απόδειξη της ικανότητας ανάλογων με την ηλικία κοινωνικών σχέσεων με οικεία πρόσωπα, ενώ το άγχος πρέπει να εμφανίζεται όταν βρίσκονται ανάμεσα σε συνομήλικους και όχι μόνο στη συναλλαγή τους με ενήλικες.
Α. Έκδηλος και επίμονος φόβος του ατόμου μιας ή περισσοτέρων καταστάσεων, οι οποίες είναι είτε κοινωνικές είτε απαιτείται να ενεργήσει μπροστά σε κοινό και στις οποίες εκτίθεται σε αγνώστους ανθρώπους ή σε πιθανό εξονυχιστικό έλεγχο από άλλα άτομα. Το άτομο φοβάται ότι θα ενεργήσει με ένα τρόπο (η θα δείξει συμπτώματα άγχους)που θα το ταπεινώσει ή θα το φέρει σε αμηχανία. Σημείωση: Στα παιδιά πρέπει να υπάρχει απόδειξη της ικανότητας ανάλογων με την ηλικία κοινωνικών σχέσεων με οικεία πρόσωπα, ενώ το άγχος πρέπει να εμφανίζεται όταν βρίσκονται ανάμεσα σε συνομήλικους και όχι μόνο στη συναλλαγή τους με ενήλικες.
Β. Η έκθεση στη φοβική κοινωνική κατάσταση προκαλεί σχεδόν πάντα άγχος, το οποίο μπορεί να πάρει τη μορφή μιας καταστασιακά συνδεόμενης ή καταστασιακά εκλυόμενης Προσβολής Πανικού.
Σημείωση: Στα παιδιά το άγχος μπορεί να εκφράζεται με κλάματα, νευρικότητα, ακινητοποίηση, ή αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων με αγνώστους ανθρώπους.
Σημείωση: Στα παιδιά το άγχος μπορεί να εκφράζεται με κλάματα, νευρικότητα, ακινητοποίηση, ή αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων με αγνώστους ανθρώπους.
Γ. Το άτομο αναγνωρίζει ότι ο φόβος είναι υπερβολικός ή παράλογος. Σημείωση: Στα παιδιά αυτό το στοιχείο μπορεί να απουσιάζει.
Δ. Οι φοβικές καταστάσεις αποφεύγονται ή αλλιώς υπομένονται με έντονο άγχος ή ενόχληση.
Ε. Η αποφυγή, η αγχώδης προσμονή ή η ενόχληση που συνδέονται με τις φοβικές καταστάσεις παρεμποδίζουν σημαντικά τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες ή σχέσεις ή υπάρχει έκδηλη ενόχληση για την ύπαρξη της φοβίας.
ΣΤ. Σε άτομα νεότερα των 18 ετών, η διάρκεια είναι τουλάχιστον 6 μήνες.
Ζ. Ο φόβος ή η αποφυγή δεν οφείλονται στις άμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας (πχ ουσία κατάχρησης, φάρμακα) ή σε γενική σωματική κατάσταση και δεν εξηγούνται καλύτερα με άλλη ψυχική διαταραχή (πχ Διαταραχή Πανικού Με ή Χωρίς Αγοραφοβία, Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού, Σωματοδυσμορφική Διαταραχή, μια Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή ή Σχιζοειδής Διαταραχή της Προσωπικότητας).
Η. Αν είναι παρούσα μια γενική σωματική κατάσταση ή άλλη ψυχική διαταραχή, ο φόβος του κριτηρίου Α είναι άσχετοςμε αυτήν πχ ο φόβος δεν προέρχεται από Τραυλισμό, από τον τρόμο σε νόσο Parkinson ή από εκδήλωση ανώμαλης διατροφικής συμπεριφοράς σε Ψυχογενή Ανορεξία ή Ψυχογενή Βουλιμία.
Δ. Οι φοβικές καταστάσεις αποφεύγονται ή αλλιώς υπομένονται με έντονο άγχος ή ενόχληση.
Ε. Η αποφυγή, η αγχώδης προσμονή ή η ενόχληση που συνδέονται με τις φοβικές καταστάσεις παρεμποδίζουν σημαντικά τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες ή σχέσεις ή υπάρχει έκδηλη ενόχληση για την ύπαρξη της φοβίας.
ΣΤ. Σε άτομα νεότερα των 18 ετών, η διάρκεια είναι τουλάχιστον 6 μήνες.
Ζ. Ο φόβος ή η αποφυγή δεν οφείλονται στις άμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας (πχ ουσία κατάχρησης, φάρμακα) ή σε γενική σωματική κατάσταση και δεν εξηγούνται καλύτερα με άλλη ψυχική διαταραχή (πχ Διαταραχή Πανικού Με ή Χωρίς Αγοραφοβία, Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού, Σωματοδυσμορφική Διαταραχή, μια Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή ή Σχιζοειδής Διαταραχή της Προσωπικότητας).
Η. Αν είναι παρούσα μια γενική σωματική κατάσταση ή άλλη ψυχική διαταραχή, ο φόβος του κριτηρίου Α είναι άσχετοςμε αυτήν πχ ο φόβος δεν προέρχεται από Τραυλισμό, από τον τρόμο σε νόσο Parkinson ή από εκδήλωση ανώμαλης διατροφικής συμπεριφοράς σε Ψυχογενή Ανορεξία ή Ψυχογενή Βουλιμία.
Προσδιορίστε αν:
Γενικευμένη: αν οι φόβοι περιλαμβάνουν τις περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις (πχ να αρχίζει να διατηρεί συζητήσεις, να συμμετέχει σε μικρές ομάδες, να βγαίνει ραντεβού, να συνομιλεί με πρόσωπα κύρους, να πηγαίνει σε πάρτυ).
Σημείωση: Λάβετε υπ’ όψη την επιπρόσθετη διάγνωση της Αποφευκτικής Διαταραχής της Προσωπικότητας.
Γενικευμένη: αν οι φόβοι περιλαμβάνουν τις περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις (πχ να αρχίζει να διατηρεί συζητήσεις, να συμμετέχει σε μικρές ομάδες, να βγαίνει ραντεβού, να συνομιλεί με πρόσωπα κύρους, να πηγαίνει σε πάρτυ).
Σημείωση: Λάβετε υπ’ όψη την επιπρόσθετη διάγνωση της Αποφευκτικής Διαταραχής της Προσωπικότητας.
Η Συχνότητα Εμφανίσης της Διαταραχής
Έχει αποδειχτεί ερευνητικά ότι το 3% με 13% του συνολικού πληθυσμού θα εκδηλώσει κοινωνική φοβία κάποια στιγμή στη ζωή του. Η πιθανότητα πυροδότησης εξαρτάται από τη δομή της προσωπικότητας του ανθρώπου, τις καταστάσεις που βιώνει και φυσικά την ύπαρξη κληρονομικής προδιάθεσης. Η διαταραχή εκδηλώνεται μεταξύ 5 και 13 ετών. Συναντάτε όμως και μετά την ηλικία των 25 ετών.
Οι Αιτίες Εκδήλωσης της Κοινωνικής Φοβίας
Οι Αιτίες Εκδήλωσης της Κοινωνικής Φοβίας
Τραυματικά γεγονότα. Το άτομο σκέφτηκε ή παρατήρησε ότι οι άλλοι φέρονται υποτιμητικά σε αυτό κατά τη διάρκεια μιας δραστηριότητας με αποτέλεσμα να αξιολόγησε ως αρνητική την εμπειρία και έκτοτε να αποφεύγει παρόμοιες καταστάσεις.
Μίμηση προτύπων. Το άτομο έμαθε να φοβάται ορισμένες καταστάσεις παρατηρώντας τις αντιδράσεις και υιοθετώντας τις αντιλήψεις άλλων προσώπων κυρίως εκείνων που θεωρεί σημαντικά στη ζωή του.
Ο Φαύλος Κύκλος Της Κοινωνικής Φοβίας
Η Γνωσιακή-συμπεριφορική θεωρία υποστήριζει ότι ο τρόπος σκέψης επηρεάζει το συναίσθημα και τη συμπεριφορά μας. Άρα ο αρνητικός τρόπος σκέψης ευθύνεται τόσο για τα αρνητικά συναισθήματα όσο και για τις προβληματικές συμπεριφορές μας. Στη Κοινωνική Φοβία, ο άνθρωπος υιοθετεί ένα συγκεκριμένο αρνητικό τρόπο σκέψης, το φαύλο κύκλο της διαταραχής, ο οποίος είναι ικανός να ενισχύσει την εμφάνιση των σωματικών συμπτωμάτων άρα και την ανάλογη συμπεριφορά. Πιο συγκεκριμένα, ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται λανθασμένα τις σωματικές αντιδράσεις του ενισχύοντας την έκκριση αδρεναλίνης στο σώμα του. Η έκκριση ανδρεναλίνης με τη σειρά της δυναμώνει την ένταση των σωματικών συμπτωμάτων και την πεποίθηση του ατόμου ότι οι άλλοι θα άντιληφθούν το άγχος του.
Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία της Κοινωνικής Φοβίας
Η Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία συμβάλει αποτελεσματικά στον έλεγχο της Κοινωνικής Φοβίας. Ο θεραπευτής θα συνεργαστεί με τον θεραπευόμενο ώστε να αγγίξουν το επιθυμητό στόχο μέσα από τα ακόλουθα επεμβατικά στάδια.
Μίμηση προτύπων. Το άτομο έμαθε να φοβάται ορισμένες καταστάσεις παρατηρώντας τις αντιδράσεις και υιοθετώντας τις αντιλήψεις άλλων προσώπων κυρίως εκείνων που θεωρεί σημαντικά στη ζωή του.
Ο Φαύλος Κύκλος Της Κοινωνικής Φοβίας
Η Γνωσιακή-συμπεριφορική θεωρία υποστήριζει ότι ο τρόπος σκέψης επηρεάζει το συναίσθημα και τη συμπεριφορά μας. Άρα ο αρνητικός τρόπος σκέψης ευθύνεται τόσο για τα αρνητικά συναισθήματα όσο και για τις προβληματικές συμπεριφορές μας. Στη Κοινωνική Φοβία, ο άνθρωπος υιοθετεί ένα συγκεκριμένο αρνητικό τρόπο σκέψης, το φαύλο κύκλο της διαταραχής, ο οποίος είναι ικανός να ενισχύσει την εμφάνιση των σωματικών συμπτωμάτων άρα και την ανάλογη συμπεριφορά. Πιο συγκεκριμένα, ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται λανθασμένα τις σωματικές αντιδράσεις του ενισχύοντας την έκκριση αδρεναλίνης στο σώμα του. Η έκκριση ανδρεναλίνης με τη σειρά της δυναμώνει την ένταση των σωματικών συμπτωμάτων και την πεποίθηση του ατόμου ότι οι άλλοι θα άντιληφθούν το άγχος του.
Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία της Κοινωνικής Φοβίας
Η Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία συμβάλει αποτελεσματικά στον έλεγχο της Κοινωνικής Φοβίας. Ο θεραπευτής θα συνεργαστεί με τον θεραπευόμενο ώστε να αγγίξουν το επιθυμητό στόχο μέσα από τα ακόλουθα επεμβατικά στάδια.
Εδραίωση της σχέσης και συμμαχίας, εξήγηση του σκεπτικού της θεραπείας.
Εισαγωγή & εξοικείωση με τη διαταραχή. Αναφορά στη συχνότητα, τα συμπτώματα, τις αιτίες, την ψυχοθεραπευτική/ φαρμακευτική θεραπεία της κοινωνικής φοβίας.
Ιεράρχηση στόχων. Ο θεραπευόμενος αναφέρει την σειρά των θεμάτων που θέλει να σχολιάσει στην θεραπευτική διαδικασία.
Συμπεριφορικοί χειρισμοί. Αποσκοπούν στην απόκτηση νέων δεξιότητων με τις οποίες ο θεραπευόμενος θα υιοθετήσει την επιθυμητή συμπεριφορά ώστε αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά τις κοινωνικές καταστάσεις. Οι τεχνικές που εφαρμόζονται στη θεραπεία της κοινωνικής φοβίας είναι η διαφραγματική αναπνοή, η απόσπαση προσοχής, η συστηματική απευαισθητοποίηση και η έκθεση στις δύσκολες κοινωνικές καταστάσεις του θεραπευόμενου.
Συμπεριφορικοί χειρισμοί. Αποσκοπούν στην απόκτηση νέων δεξιότητων με τις οποίες ο θεραπευόμενος θα υιοθετήσει την επιθυμητή συμπεριφορά ώστε αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά τις κοινωνικές καταστάσεις. Οι τεχνικές που εφαρμόζονται στη θεραπεία της κοινωνικής φοβίας είναι η διαφραγματική αναπνοή, η απόσπαση προσοχής, η συστηματική απευαισθητοποίηση και η έκθεση στις δύσκολες κοινωνικές καταστάσεις του θεραπευόμενου.
Γνωσιακή αναδόμηση. Ο θεραπευτής εφαρμόζοντας τα ημερολόγια των δυσλειτουργικών σκέψεων θα εντοπίσει τα δυσλειτουργικά σχήματα και τον αρνητικό τρόπο σκέψης του θεραπευόμενου. Ο θεραπευόμενος θα αντικαταστήσει τον λανθασμένο τρόπο σκέψης του με περισσότερο ρεαλιστικό, θα βελτιώσει τη διάθεση του και θα γίνει περισσότερο λειτουργικός στην καθημερινότητα του.
Επιτήρηση της προόδου και διαρκής αξιολόγηση των επιδιωκόμενων συμπεριφορών.
Τερματισμός. Έμφαση στην απόκτηση και την μελλοντική εφαρμογή των δεξιοτήτων. Εισαγωγή στις αναμνηστικές συνεδρίες.
Βασιλική Βενέτη
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου